Μάκβεθ- Στον δρόμο του διαβόλου

O “Μάκβεθ” του Τζο Νέσμπο είναι ό,τι καλύτερο έχει γράψει ο Νορβηγός! Εντάξει, οι φανατικοί αναγνώστες των ιστοριών του Χάρι Χόλε μπορεί και να διαφωνήσουν. Ωστόσο, εδώ μας δείχνει όχι μόνο την ικανότητά του να γράψει μια “σύγχρονη τραγωδία”, αλλά και το πώς είναι ικανός να σταθεί δίπλα σε ένα μύθο διαχρονικό, παντοτινά γοητευτικό, καθηλωτικό: αυτόν του “Μάκβεθ” του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Το βιβλίο ανήκει στη σειρά “Shakespeare Project” του εκδοτικού οίκου “Penguin Random House”. Ήτοι, συγγραφείς παίρνουν ένα έργο του μεγάλου Άγγλου και το διασκευάζουν, το μεταφέρουν στο σήμερα. Ο Νέσμπο, λοιπόν, πήρε τη μικρότερη τραγωδία του και έφτιαξε ένα μυθιστόρημα που ξεφεύγει από τον περιορισμό του αστυνομικού. Ο “Μάκβεθ” του Νέσμπο είναι μελέτη πάνω στην απληστία. Το μυθιστόρημα είναι η αφορμή, το όχημα, και η δράση το απαραίτητο διεισδυτικό εργαλείο για να φτάσουμε στον πυρήνα του θέματος. Ο Νέσμπο ξέρει πώς δημιουργείται η γραμμή του αίματος, ξέρει πώς κινείται και ξέρει πολύ καλά πού καταλήγει: στον θάνατο και ο θάνατος είναι που εξηγεί την απληστία και την πιο εκκωφαντική έκφρασή της, την εξουσία. Ο “Μάκβεθ” του Νέσμπο είναι η πιο σκοτεινή εκδοχή του σαιξπηρικού “Μάκβεθ” και είναι πανέμορφη. Το άγριο, βελούδινο χρώμα της νύχτας και το σκούρο κόκκινο, μεταλλικό, του αίματος, τα χρώματά της.

Το να δώσεις στον Νέσμπο την ευκαιρία να διασκευάσει τον “Μάκβεθ”, είναι σαν να λες σε έναν πυρομανή ότι μπορεί να παίξει με τη φωτιά! Οι εκρήξεις θα είναι απανωτές, μεγάλες και εντυπωσιακές. Βέβαια, στην περίπτωση του εμπρηστή υπάρχει μόνο χάος, στάχτες και αποκαΐδια. Εδώ, όμως, είναι η ομορφιά που λάμπει μέσα σε αυτά. Ο Νέσμπο την ανασύρει και την αφήνει να περιπλανηθεί στον άγριο κόσμο, να τα βάλει με την πλεονεξία κι αν αντέξει καλώς. Αν δεν αντέξει θα έχει δώσει κίνητρο να ανακαλύψουμε γιατί δεν άντεξε και αυτό είναι ακόμη πιο συναρπαστικό. Η ατμόσφαιρα, τα στοιχεία και τα πρόσωπα (τα περισσότερα) της σαιξπηρικής τραγωδίας βρίσκονται στον “Μάκβεθ” του Νορβηγού. Ο τόπος και ο χρόνος που διαδραματίζεται η ιστορία δεν αναφέρονται. Δεν έχει σημασία. Σε μια ζοφερή αποβιομηχανοποιημένη πόλη που σπαράσσεται από τη διαφθορά και το έγκλημα, μια απόπειρα σύλληψης εμπόρων ναρκωτικών μετατρέπεται σε λουτρό αίματος. Ο επιθεωρητής Μάκβεθ και η ομάδα του αναλαμβάνουν την υπόθεση. Η τραγωδία ξεκινά…

Ο Μάκβεθ είναι αυτός που διαλέγει τον δρόμο του διαβόλου, την εξουσία. Για να το κάνει όμως αυτό πρέπει πουλήσει την ψυχή του σε αυτόν. Η πορεία ως εκεί απαιτεί την αφαίρεση όσων ψυχών χρειαστούν για να την κατακτήσει. Για να πατήσει όμως επί πτωμάτων δεν αρκεί ένα μαχαίρι ή πιστόλι. Πάνω απ’ όλα θέλει μυαλό και λόγια. Λόγια που εμπνέουν, που εμψυχώνουν και κινητοποιούν. Που μπορούν ακόμη και βουνά να μετακινήσουν. Εδώ μπαίνει η Λαίδη. Η μεγάλη αγάπη του Μάκβεθ και ο ηθικός αυτουργός για τις δολοφονίες που πρέπει διατάξει για να εκπληρώσει τον σκοπό του. Ο διοικητής Ντάνκαν (ο βασιλιάς) είναι το πρώτο θύμα και μετά το “αίμα ζητά αίμα” για να χαραχτεί ο δρόμος. Αυτός περιλαμβάνει δοσοληψίες με τον Εκάτη έμπορο ναρκωτικών που ελέγχει την πόλη, προδοσίες και αδελφοκτονίες, όπως αυτή του Μπάνκο, φίλου του Μάκβεθ, χρήση ναρκωτικών, κ.α. Η απληστία όμως είναι αμάρτημα και καταλήγει στην αλαζονεία που επιφέρει και τη μεγάλη τιμωρία. Γιατί; Διότι υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται τον εύκολο δρόμο, όπως ο Ντοφ, κι αλλάζουν. Αποφασίζουν να υπηρετήσουν τη Δικαιοσύνη, την Ισονομία. Η πίστη απέναντι στην απληστία, η πίστη που μπορεί να κάνει ακόμη κι ένα δάσος να μετακινηθεί.

Ο Νέσμπο κρατά τον γρήγορο, σπιντάτο ρυθμό από τις ιστορίες του Χάρι Χόλε, το σασπένς, την ικανότητα δημιουργεί αγωνία και σοκ με τους φόνους, να βάζεις όλους τους ήρωες στο παιχνίδι και να τους μελετά όσο καλύτερα μπορεί. Στον “Μάκβεθ” όμως του δίνεται η ευκαιρία να αναλύσει την ανομολόγητη ενοχή μας: την επιθυμία μας να αποκτήσουμε δύναμη. Ο καθένας μας θέλει πάντα κάτι παραπάνω για τον εαυτό του και για το πετύχει πρέπει συνειδητά ή ασυνείδητα να εξουδετερώσει τον άλλο. Ο “θάνατος” του άλλου ορίζει την απληστία και μας οδηγεί. Το θέμα είναι μέχρι πού είσαι διατεθειμένος να φτάσεις. Ο Νέσμπο αξιοποίησε τέλεια την τραγωδία του Σαίξπηρ και υπάρχουν στιγμές, όπως το κεφάλαιο 21, που δείχνει πόσο καλός συγγραφέας είναι. Μας παραδίδει εικόνες σπαρακτικές, συγκλονιστικές, χωρίς να χάνει την ψυχραιμία του. Η μετάφραση ανήκει στην Γωγώ Αρβανίτη. Εμπειρη σε αστυνομικά, βιβλία θρίλερ και στα έργα του Νέσμπο. Η δουλειά της στον “Μάκβεθ” είναι πάρα πολύ καλή.

Info: “Μάκβεθ”, μετάφραση Γωγώ Αρβανίτη, Εκδ. Μεταίχμιο, Απρίλιος 2018

κεντρική εικόνα από παράσταση Macbeth στο millennium forum του Derry της Ιρλανδίας

Γράφει ο Αλέξανδρος Στεργιόπουλος για toperiodikoGR

Tags: Derry, Γωγώ Αρβανίτη, εκδόσεις Μεταίχμιο, Μάκβεθ, Τζο Νέσμπ