Ένας πάμπλουτος βιομήχανος, μία απαγωγή, ένας έμπειρος ντετέκτιβ και πολλά κοντινά πρόσωπα που όλα είναι ύποπτα. Αυτά είναι τα βασικά συστατικά της πρώτης ιστορίας της Ειρήνης Μητροπούλου, η οποία με το Μυστήριο στο Γατονήσι ξεκίνησε μία παιδική – εφηβική σειρά αστυνομικής λογοτεχνίας με το έξυπνο λογοπαίγνιο «Νιαρ Νουάρ» για τίτλο της σειράς (και εύστοχο αφού πρόκειται για έναν κόσμο με ανθρωπόμορφες γάτες). Πρόκειται μάλιστα για την πρώτη φορά που η συγγραφέας γράφει ένα βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά και το αποτέλεσμα είναι άκρως ικανοποιητικό.
Η αστυνομική και noir λογοτεχνία είναι απ’ τα δημοφιλέστερα (και πιο ευπώλητα) λογοτεχνικά είδη της εποχής μας. Από τους σύγχρονους Χάρι Χόλε και τον Παντοβάνι μέχρι τους κλασσικούς Σέρλοκ Χολμς και Πουαρό, ο καθένας μας έχει πλέον κάποιον αγαπημένο ντετέκτιβ του οποίου τις ιστορίες διαβάζει συστηματικά. Γιατί λοιπόν να μην νιώσουν και οι μικρότερες ηλικίες τα έντονα συναισθήματα της αγωνίας και της έκπληξης απ’ τις σεναριακές ανατροπές που προσφέρουν στο ενήλικο κοινό οι αστυνομικές και noir ιστορίες; Κάπως έτσι πρέπει να σκέφτηκε η Ειρήνη Μητροπούλου, της οποίας η νέα σειρά συνδυάζει κλασσικά μοτίβα του αστυνομικού – noir είδους με την απλότητα και το χιούμορ που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες του αναγνωστικού κοινού μικρότερων ηλικιών. Το αποτέλεσμα που προέκυψε απ’ το πρώτο κεφάλαιο της σειράς, το Μυστήριο στο Γατονήσι, είναι μία ιστορία αστυνομικού μυστηρίου που προσφέρει ικανές δόσεις σασπένς και γέλιου με μία ενδιαφέρουσα πλοκή και μία ποικιλία χαρακτήρων.
Ντετέκτιβ της σειράς είναι ο Ματθαίος Γατιάδης, ο οποίος έχει όνομα που υποδηλώνει τη γατίσια του φύση, όπως συμβαίνει με διάφορα χαρακτηριστικά όλων των χαρακτήρων της ιστορίας. Εκτός απ’ τον Γατιάδη, συναντάμε και άλλα παρόμοια ονόματα που χρησιμοποιούν περιπαικτικά την γατίσια μορφή των χαρακτήρων, με ίσως κορυφαία τον αστυνόμο Γουργούρη και τον Ζαν Ζακ ντε λα Ψιψίν! Ας μην ξεχνάμε εξάλλου και ότι η δράση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται στο Γατονήσι, ένα τοπωνύμιο που υποδηλώνει το ζωικό είδος των κατοίκων της, όπως η Λιμνούπολη. Ένα συναφές χιουμοριστικό στοιχείο που συναντούμε συχνά στις σελίδες του βιβλίου, είναι ότι οι πρωταγωνιστές δεν «μιλάνε», δεν «λένε» κάτι, αλλά «νιαουρίζουν». Επιπλέον έχουν και άλλα χαρακτηριστικά που μαρτυρούν την γατίσια τους φύση, όπως τη λαχτάρα για λίγο γάλα και ψάρια και την ανάγκη του ύπνου δίπλα στο αναμμένο τζάκι. Όμως κατά τα άλλα οι γάτες της ιστορίας είναι ανθρωπόμορφες, δηλαδή επικοινωνούν μεταξύ τους (με τα νιαουρίσματά τους), περπατούν σαν δίποδα και ζουν σε μία κοινωνία που ομοιάζει με την ανθρώπινη (με πλούσιους, με αστυνομία, με κακοποιούς, ακόμα και με μέντιουμ), έχουν ακόμα και ανθρώπινα χαρακτηριστικά όχι τόσο κολακευτικά για το είδος μας, όπως τη φιλαργυρία, την -κακώς νοούμενη- πονηριά και την τάση εκμετάλλευσης του άλλου.
Η ιστορία του βιβλίου, παρ’ όλο που πραγματεύεται ένα έγκλημα -την απαγωγή της Ιουλίας Γκουρμέ, της κόρης ενός πλούσιου βιομήχανου- προκειμένου να απευθυνθεί στο παιδικό και εφηβικό κοινό αποφεύγει τη βία, εστιάζοντας περισσότερο στο μυστήριο με τη λογική μίας σπαζοκεφαλιάς που κεντράρει στην προσωπικότητα των πρωταγωνιστών και στις ενδείξεις που τους καθιστούν ύποπτους, βάζοντας τον αναγνώστη στη διαδικασία να αναζητά τα σημάδια που οδηγούν στον δράστη του εγκλήματος. Ως εκ τούτου η ιστορία προσεγγίζει περισσότερο την αστυνομική λογοτεχνία της σχολής της Αγκάθα Κρίστι και λιγότερο το σύγχρονο noir μυθιστόρημα, στην οποία συνήθως υπάρχει περισσότερη βία, σκοτεινή ατμόσφαιρα και κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Βέβαια, υπάρχουν και πιο «ενήλικα» στοιχεία στο βιβλίο, έστω και ως υπαινιγμοί ή ως αφορμές για προβληματισμό του νεαρότερου κοινού, ίσως με χαρακτηριστικότερη περίπτωση τη διακωμώδηση της Λουκίας, μίας γάτας που υποστηρίζει ότι είναι μέντιουμ και ότι έχει την ικανότητα να βλέπει οράματα και να επικοινωνεί με πνεύματα.
Η ανάγνωση του βιβλίου γίνεται ακόμα πιο ευχάριστη χάρη στην εικονογράφηση του Πέτρου Χριστούλια, του σκιτσογράφου που -εκτός από τη δημιουργία εξαιρετικών comics όπως τα Χαρακώματα και το Ψηφιδωτό– έχει συχνή παρουσία σε εικονογραφήσεις παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, με πολύ χαρακτηριστικές τις γοητευτικές εικονογραφήσεις του για τα βιβλία του Σπύρου Γιαννακόπουλου (Νάνσι, Το Κορίτσι με το Ξύλινο Σπαθί κ.α.). Στο Μυστήριο στο Γατονήσι η εικονογράφηση του Χριστούλια διατηρεί το καρτουνίστικο στυλ του δημιουργού. Ο Χριστούλιας στολίζει αρκετές σελίδες του βιβλίου, είτε με μικρά σκίτσα, είτε και με μονοσέλιδες εικόνες, απ’ τις οποίες μπορούμε εύκολα να παρατηρήσουμε ότι -αν το επιδίωκαν στο μέλλον οι δημιουργοί- η ιστορία θα μπορούσε άφοβα να διασκευαστεί και σε comic μορφή.
Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης αναφέρεται ότι το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί από παιδιά ηλικίας 9 ετών και άνω. Όμως, παρά την καταλληλότητα του βιβλίου για μικρότερες ηλικίες, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ένα «απαγορευτικό» ανάγνωσμα για τις μεγαλύτερες ηλικίες. Μπορεί σαν αστυνομική ιστορία να είναι πιο αθώα και λιγότερο σκοτεινή από ένα τυπικό αστυνομικό μυθιστόρημα, όμως το βιβλίο μπορεί να μαγνητίσει ακόμα και το ενήλικο αναγνωστικό κοινό χάρη στην ευχάριστη ροή της γραφής της Ειρήνης Μητροπούλου αλλά και στην όμορφη εικονογράφηση του Πέτρου Χριστούλια.
