Βρισκόμαστε τρία χρόνια μετά τη δολοφονία του αντιφασίστα Παύλου Φύσσα, που έγινε στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013 από το χρυσαυγίτη Ρουπακιά και τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής. Οι δολοφόνοι παραμένουν ατιμώρητοι και το κόμμα – οργάνωση από μαχαιροβγάλτες είναι στη Βουλή και έχει γραφεία σε όλη τη χώρα.
Βρισκόμαστε ένα χρόνο μετά την ένταση της μετανάστευσης από τη Συρία, το Αφγανιστάν και άλλες χώρες τηςΜέσης Ανατολής, μετά από χιλιάδες πνιγμένους στο Αιγαίο, νεκρούς στα ευρωπαϊκά σύνορα και την Τουρκία και δεκάδες χιλιάδες εγκλωβισμένους στην Ελλάδα σε άθλιες συνθήκες. Σε αυτές τις συνθήκες και με αυτές τις μνήμες κυκλοφόρησε μέσα στο καλοκαίρι το άλμπουμ «τα ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΑ – ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΑ». Πρόκειται για συλλογή στριπ του γνωστού σκιτσογράφου Στάθη, τα οποία έχουν εμφανιστεί στα Μέσα με τα οποία συνεργάζεται, στη Realnews, στα Επίκαιρα, στο Παρόν και στο enikos.gr. και εκδόθηκαν συγκεντρωμένα από τις Εκδόσεις ΚΨΜ. Τα περισσότερα έχουν δημοσιευθεί κατά την περίοδο 2011 – 2016.
Η έκδοση χωρίζεται σε δύο μέρη, το πρώτο αντιφασιστικό και το δεύτερο αντιρατσιστικό με συνδετική γραμμή τη Χρυσή Αυγή και το φασισμό γενικότερα, ο οποίος, όπως γράφει ο δημιουργός «προϋπήρξε της Χρυσής Αυγής και θα υπάρχει και μετά από αυτή». Τα σκίτσα συνδέονται με σύντομα σχόλια ενώ υπάρχουν δύο κείμενα του Στάθη καθώς και ένα κείμενο του Μανώλη Γλέζου για την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή το 2012 και ένα συγκλονιστικό κείμενο του Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Παύλου που δημοσιεύθηκε το 2013, λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και έχει τίτλο «μεγαλύτερη απόγνωση από τον ναζισμό δεν υπάρχει».
Ο ναζισμός και ο φασισμός είναι στο επίκεντρο των σκίτσων σε όλες τις εκδοχές του: εχθρός ντόπιων και μεταναστών, δολοφόνος και εκμεταλευτής της φτώχειας και της εξαθλίωσης. Καπηλεύεται έννοιες όπως η πατρίδα αλλά και την ίδια ιστορία για να τις διαστρεβλώσει και να τις φέρει στα μέτρα του. Με το ιδιαίτερο στυλ του, ο δημιουργός δίνει εικόνες σκληρές και δυσάρεστες, σκίτσα γεμάτα ζωντάνια και κοφτερές ατάκες, με τις οποίες δεν γελάς ενώ αν τελικά το κάνειςείναι μόνο από πίκρα. Ο φασισμός αποτυπώνεται όπως είναι:σκληρός και απάνθρωπος, κυνικός και κακός, ίσως και λίγο χαζός αλλά ποτέ αθώος.
Όμως ο Στάθης δεν μένει μόνο στη Χρυσή Αυγή ούτε προσφέρει έναν εύπεπτο «αντιφασισμό». Ο ίδιος αναφέρεται, στο εισαγωγικό κείμενο του, στο «φασισμό των πεζοδρομίων» τον οποίο χρησιμοποιεί και ενισχύει ο «φασισμός των σαλονιών» για να «κυβερνά όλο και πιο πολύ σα το φασισμό των πεζοδρομίων». Για αυτό το λόγο, δεν ξεφεύγουν από την πένα του οι εικόνες απόγνωσης που ξεχειλίζουν από τη σημερινή Ελλάδα αλλά και οι πολιτικές και οι πολιτικοί που της δημιούργησαν. Στα σκίτσα του συνδυάζονται οι αξιωματικοί του Γ’ Ράιχ με τους ηγέτες σε Ελλάδα και Ευρώπη, οι θάλαμοι αερίων γίνονται «θάλαμοι εξαέρωσης δουλειών και μισθών» και ο αποκρουστικός και θηριώδης φασίστας σχεδιάζεται δίπλα σε κομψούς γραβατωμένους με το αιχμηρό σχόλιο: «ο φασισμός είναι πολύ σπουδαία υπόθεση για να την αφήσουμε στους φασίστες». Δεν χαρίζεται σε κανέναν. Διεκδικεί να πάρει πίσω την ιστορία και τη γλώσσα της Ελλάδας για να τα κάνει κτήμα κάθε ελεύθερου και προοδευτικού ανθρώπου.
Στο ίδιο πνεύμα σχεδιάζει τα δεινά προσφύγων και μεταναστών, καυτηριάζοντας την κάλπικη ευαισθησία της Ευρώπης μπροστά σε εικόνες πνιγμένων που μετατράπηκε, πολύ γρήγορα, σε πολιτικές εγκλεισμού, περιθωριοποίησης και ακόμα περισσότερων πνιγμών. Όπως μας λένε τα παιδιά στα σκίτσα του Στάθη «θα πνιγούμε όταν θα έχετε ξεχάσει τον πνιγμό του μικρού Αϊλάν».
Στο δεύτερο μέρος του κόμικ αναδεικνύεται η σχέση μετανάστευσης – πολέμου και βρίσκονται μερικά από τα καλύτερα σκίτσα του Στάθη τον τελευταίο χρόνο, εμπνευσμένα από τις επιθέσεις στη Γαλλία, την απειλή του ISIS, τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν πρόσφυγες και μετανάστες αλλά και το ρόλο των ισχυρών κρατών στην αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής. Όπως γράφει ο Στάθης, «το προσφυγικό είναι ένα πρόβλημα που κανείς δεν θέλει να λύσει». Ή καλύτερα, όπως μας λέει η ομιλούσα νεκροκεφαλή, ντυμένη με στρατιωτική παραλλαγή, στο οπισθόφυλλο: «Κερδίζω όταν τους βομβαρδίζω, κερδίζω όταν τους βυθίζω, κερδίζω όταν ύστερα δουλεύουν για μένα… γιατί να λύσω το πρόβλημα;»
Τα αντιφασιστικά – αντιρατσιστικά είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό κόμικ της κρίσης γενικά και της ελληνικής κρίσης και τραγωδίας, συγκεκριμένα. Δεν είναι γελοιογραφίες, δεν επιδιώκει το εύκολο γέλιο ούτε τη συγκίνηση ούτε είναι ευχάριστά στο μάτι. Δεν θέλει να «ευαισθητοποιήσει» αλλά να κινητοποιήσει. Με όπλο το σκίτσο και το κείμενο, ο Στάθης παίρνει συνειδητά και ανοιχτά πολιτική θέση ενάντια στο φασισμό, το ρατσισμό και όσους τον γεννάνε. Κλείνουμε με τα δικά του λόγια:
«Ο αντιφασιστικός αγώνας είναι εκ νέου προτεραιότητα. Είναι υπόθεση όλων των ανθρώπων που θέλουν να ζουν ελεύθεροι. Στις μέρες μας ο αγώνας κατά του φασισμού είναι ταυτοχρόνως και αγώνας κατά του καπιταλισμού που εκφασίζεται. Για αυτό είναι πιο αναγκαίος παρά ποτέ αλλά και εξαιρετικά δύσκολος. Στις μέρες μας η ανθρωπότητα μετεωρίζεται πάνω από την ιστορία της…»
