Subcomandante Marcos – Ο ποιητικός λόγος των εξεγερμένων EZLN σε comic
Οι εξεγερμένοι Ζαπατίστας (ή αλλιώς EZLN) αποτέλεσαν έμπνευση και ελπίδα στο αφήγημα ενός άλλου κόσμου απ’ την αγριότητα του σύγχρονου καπιταλισμού, σε μια ιστορική περίοδο (τέλη του 20ου αιώνα) που η επαναστατική εναλλακτική φαινόταν να καταρρέει, μαζί με την Σοβιετική Ένωση. Κόντρα στο κυρίαρχο δόγμα του «There is no alternative», οι αυτόχθονες κάτοικοι των Τσιάπας του Μεξικού αποφάσισαν να απαντήσουν στον πόλεμο που τους είχε κηρύξει το αστικό κράτος και ο νεοφιλελευθερισμός, παίρνοντας τις τύχες τους στα χέρια τους. Έτσι δημιούργησαν μια εστία ελευθερίας στα βουνά των Τσιάπας, η οποία δύο δεκαετίες μετά συνεχίζει να αντιστέκεται, εν μέσω ενός ανοιχτού πολέμου με το κράτος.
Πολλά στοιχεία του αγώνα των Ζαπατίστας είναι ιδιαίτερα πρωτοπόρα για το σύγχρονο διεθνές κίνημα και γι’ αυτό εμπνέουν και τροφοδοτούν τους αγωνιζόμενους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ένα απ’ τα ιδιαίτερα στοιχεία των EZLN είναι ο ξεχωριστός πολιτικός λόγος τους. Συγκεκριμένα, οι λόγοι που εκφωνούσε ο Subcomandante Marcos (πριν τον συμβολικό του θάνατο) διέπονταν πάντα από έναν λυρισμό που συνέδεε τα πολιτικά προτάγματα με τη λαϊκή παράδοση και τον λατινοαμερικάνικο φανταστικό ρεαλισμό. Ο Marcos μέσα απ’ τα μανιφέστα των Ζαπατίστας διηγείται τις ιστορίες του γερο-Αντόνιο, αναπολεί καθημερινές ιστορίες, τους λαϊκούς μύθους και τα παραμύθια των «ανθρώπων του καλαμποκιού», συνδέοντας έτσι τη φαντασία με το ρεαλισμό μιας σύγχρονης ουτοπίας. Δημιουργεί έτσι έναν πολιτικό λόγο που μπορεί να συνεπάρει τους «από κάτω», απαντώντας τους έτσι -απολύτως κατανοητά- σε πολιτικά ερωτήματα με πολύ βάθος, όπως η εκμετάλλευση, η καταπίεση, ο ρατσισμός, ο καπιταλισμός (και πολλά άλλα). Πρόκειται για έναν πολιτικό λόγο βγαλμένο απ’ τη λογοτεχνική παράδοση της Λατινικής Αμερικής και απ’ τη δημιουργική λαϊκή στράτευση στον απελευθερωτικό αγώνα, ο οποίος επιβάλλεται να αποτελέσει πρότυπο για τα σύγχρονα κινήματα, που επιχειρούν να ξεπεράσουν τον «ξύλινο» λόγο του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος, αλλά και της παραδοσιακής αριστεράς.
Αυτός ο λυρισμός του -έτσι κι αλλιώς- αιχμηρού πολιτικού λόγου του Subcomandante Marcos ενέπνευσε καλλιτεχνικά και τον Aργεντίνο σκτσογράφο Ian Debiase, ο οποίος εικονογράφησε κάποια απ’ τα ανακοινωθέντα και τους λόγους του «υποδιοικητη» των EZLN. Έτσι, χάρις στον Debiase και στις εκδόσεις ΚΨΜ που μετέφρασαν στα ελληνικά το ιδιαίτερο comic του, διαβάζουμε για πρώτη φορά τις ιστορίες των «ανθρώπων του καλαμποκιού» εμπλουτισμένες από μια απρόμαυρη εικονογράφηση, η οποία δίνει υπόσταση τις φανταστικές εικόνες που γεννά ο λόγος του Marcos.
Στην εικονογράφηση του Debiase το φανταστικό συναιρείται με το πραγματικό. Ο Ντουρίτο, το σκαθάρι που μιλάει και ο γερο-Αντόνιο παίρνουν το λόγο για να μεταδώσουν στον Subcomandante Marcos τη λαϊκή σοφία των αυτοχθόνων των βουνών των Τσιάπας. Τα καρέ γεμίζουν απ’ την ομορφιά της φύσης και των «από κάτω» που αγωνίζονται, είτε φορώντας τις κλασσικές κουκούλες των Ζαπατίστας, είτε με τα γυμνά τους πρόσωπα. Και μέσα σε όλα αυτά ξεχωρίζει η μορφή του Marcos, ο οποίος αποτελεί σύμβολο αγώνα για το διεθνές αντικαπιταλιστικό κίνημα.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει και το μεταφραστικό έργο της Δανάης Ταχταρά, η οποία μέσα απ’ τις μεταφραστικές επιλογές της και τις σημειώσεις της, μας εξοικειώνει με πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία της γλώσσας και του λαϊκού πολιτισμού των αυτοχθόνων των Τσιάπας. Χαρακτηριστικότερη είναι η επιλογή της να μεταφράσει με θηλυκό τον θάνατο, όπως αποδίδεται στην ισπανική γλώσσα και όπως τον έχει εικονογραφήσει και ο Debiase με γυναικεία μορφή.
Όπως έγινε σαφές, το νέο comic των εκδόσεων ΚΨΜ είναι μία από αυτές τις ξεχωριστές επιλογές στο χώρο των comic. Ένα πολιτικό comic, που μπορεί να μην το χαρακτηρίζει η δράση και το γρήγορο σενάριο των δημοφιλών στην αγορά comics, αλλά εμπεριέχει πολύτιμες ανατρεπτικές ιδέες βγαλμένες απ’ τον αγώνα των εξεγερμένων Ζαπατίστας. Ένα comic από αυτά που ξεχωρίζουν, ακόμα κι αν δεν βασίζονται στο πολύχρωμο σχέδιο και στα plot-twists, αλλά στη διάδοση της ιδέας ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Γιατί τελικά εκεί βρίσκεται η πραγματική ομορφιά!
About the Authors
Μάνος Βασιλείου - Αρώνης Γεννήθηκε το 1993, δηλαδή ήταν 6 χρονών όταν είδε πρώτη φορά το Star Wars. Κάπου στο Λύκειο κατέληξε ότι η αλήθεια βρίσκεται στον Sheldon και από τότε προσπαθεί να ανακαλύψει τον κόσμο των nerds και των superheroes, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Αγαπημένο του χρώμα το κόκκινο: στις σημαίες, στον Flash, στον Deadpool, ενώ στις μπλούζες το προτιμά με λευκές λωρίδες. Τελευταία το παίζει και ιστορικός, χωρίς καμία επιτυχία.
Related Posts
Bad Choices – Αμφισβητώντας το σύστημα με κακές επιλογές →
Περικλής – Μια τολμηρή διασκευή του ομώνυμου σαιξπηρικού έργου →
Ποια βιβλία/comics να διαβάσετε δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο; →
