The Handmaid’s Tale season 2- H μητρότητα με φόντο μια σύγχρονη δυστοπική θεοκρατία

Έφη Kαραχάλιου Από Έφη Kαραχάλιου 8 Λεπτά Ανάγνωσης

Ο δεύτερος κύκλος της δημοφιλούς πια σειράς ολοκληρώθηκε πριν λίγες εβδομάδες, με το φινάλε να προμηνύει μια ενδεχόμενη αλλαγή συσχετισμών στο κράτος του Gilead.

Το «The Handmaid’s Tale» κέρδισε δικαίως κοινό και κριτικούς από την πρώτη κιόλας σαιζόν,  γιατί κατάφερε με την δυστοπική του ματιά να αναδείξει σύγχρονα προβλήματα γύρω από την αναπαραγωγική ιδιότητα των γυναικών και τον εν γένει κοινωνικό τους ρόλο σε ένα σύστημα. Οι γυναίκες στο πραξικοπηματικό φονταμενταλιστικό καθεστώς  του Gilead χωρίζονται εξ΄ αρχής με κριτήριο την αναπαραγωγική τους ικανότητα η οποία τους προσδίδει μια κοινωνική θέση με πολύ συγκεκριμένες συμπεριφορές που κινούνται στα όρια της θρησκευτικής τελετουργίας. Στον δεύτερο κύκλο, κάθε φράση της κεντρικής πρωταγωνίστριας μοιάζει να δημιουργεί μια ρωγμή στον σοβαροφανή και αυταρχικό χαρακτήρα του καθεστώτος, γίνεται μια απεγνωσμένη βουβή κραυγή έναντι σε κάθε καταπιεστή.

Το Gilead διοικείται από τα μέλη μιας φαλλοκρατικής αίρεσης που σε μια κρίση υπογεννητικότητας των ΗΠΑ κατάφεραν να εγκαθιδρύσουν αυτό το ιδιάζων καθεστώς σύμφωνα με τα πρότυπα του βιβλικού νόμου, ντύνοντας  έτσι με θρησκευτικό μανδύα μια σειρά από φρικαλεότητες κυρίως σε βάρος των γυναικών. Δεν καταπιέζονται όμως με τον ίδιο τρόπο οι γυναίκες: οι σύζυγοι Wives ανήκουν στην άρχουσα τάξη και θεωρούνται μη γόνιμες και τα αναπαραγωγικά «συζυγικά» καθήκοντα ανατίθενται σε μια Handmaid, που είναι σε ελαφρώς ανώτερη θέση από την υπηρέτρια του σπιτιού Martha. Οι υπόλοιποι άντρες που δεν είναι ανώτερη μέλη γίνονται επίσης υπηρετικό προσωπικό, κυρίως οδηγοί. Ενώ οι Marthas μπορούν να αποκτήσουν συζύγους, οι Handmaids γίνονται το μέσο για να τεκνοποιήσει το ζευγάρι και καταδικάζονται στο σπίτι ως εσώκλειστες sex slaves, να κάνουν μια φορά το μήνα την τελετή τεκνοποίησης με τον σύζυγο Husband μπροστά στην γυναίκα του.  Η βιολογική ικανότητά τους να φέρουν το παιδί του σύζυγου κρίνει την θέση τους στο σπίτι, αλλιώς ακολουθεί απομόνωση και βασανιστήρια. Κάθε πρότερη ιδιότητα των γυναικών, σεξουαλική, πολιτική, κοινωνική, ακόμα και το όνομά τους, είναι  απαγορευμένη και καλούνται πια με τον όνομα του Husband. H Of-fred, η Handmaid που πριν καλούνταν June, σηκώνει όμως ανάστημα. Αρχικά με μικρές κινήσεις που έσπαγαν τα τελετουργικά καθήκοντα της Handmaid, στην συνέχεια με μια στάση που παραγνώριζε την θέση της στο σπίτι και τέλος με την προσπάθεια διαφυγής, δημιουργεί ένα καθεστώς αστάθειας που γρήγορα μεταδίδεται και στα υπόλοιπα σπίτια.

Ο δεύτερος κύκλος βρίσκει όμως την June απροσδόκητα ενσωματωμένη στο ρόλο της, έπειτα από την αποτυχημένη απόδραση. Αρκεί όμως ένα επεισόδιο για να επιστρέψει συνειδητά στην «αφυπνισμένη» κατάσταση όπως η ίδια την χαρακτηρίζει. Πια γνωρίζει ότι όντας καθηλωμένη στο δωμάτιό της δεν μπορεί έτσι να κινήσει καταστάσεις οπότε δρα έμμεσα από ανθρώπους του σπιτιού που έχουν επιρροή. Έτσι γνωρίζουμε και το ευρύ φάσμα συνειδήσεων των γυναικών του Gilead. H σύζυγος του Κυβερνήτη του σπιτιού αν και έμμεσα θαυμάζει το ανάστημα της June, τρώγεται από την ζήλεια με την εγκυμοσύνη της δεύτερης και την ανύπαρκτη ερωτική ζωή που έχει πια με τον σύζυγό της. Αν και αυτή νιώθει καταπιεζόμενη από το καθεστώς που δεν επιτρέπει το διάβασμα και την γυναικεία εργασία, αλλά το πλέξιμο και την κηπουρική, ήταν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του και νιώθει να συγκρούεται. Στο τέλος του δεύτερου κύκλου, τιμωρείται γιατί πήρε πρωτοβουλίες σε βάρος του Κυβερνήτη και βοήθησε την June, ενώ σε όλη την διάρκεια του κύκλου έχει μια κυκλοθυμική στάση απέναντί της.  Η Aunt Lydia είναι η κεντρική επιβλέπουσα των Handmaid και συμβολίζει την πλήρη ενσωμάτωση του μισογυνισμού. Στον δεύτερο κύκλο φαίνεται να επεμβαίνει στο σπίτι του Κυβερνήτη για να νιώθει η ίδια απαραίτητη και να επιβάλλεται με κάθε τρόπο. Η June έχει δηλώσει ανοιχτά την απέχθειά της γι’ αυτήν αλλά η σύγκρουση μεταξύ τους βαραίνει από την εγκυμοσύνη και δεν επεκτείνεται σε σωματικά βασανιστήρια. Η αλληλεπίδραση αυτών των τριών γυναικών δίνει δυναμική στην αφήγηση γιατί εκθέτει τα διαφορετικά επίπεδα των συνειδήσεων που κυριαρχούν μέχρι και σήμερα στο ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης.

Αρκούν όμως τα παραπάνω για να θεωρηθεί φεμινιστική αυτή η σειρά; Η αλήθεια είναι πως η «αφύπνιση» της June μένει κάπως αναξιοποίητη στα τελευταία επεισόδια, τα οποία παράλληλα είναι και σεναριακά τα πιο αδύναμα. Τόσο αδύναμα μάλιστα που ίσως η σειρά να έφτασε στα όρια της σαπουνόπερας, με ανούσια δράματα και ολιγωρίες που δεν εξυπηρετούσαν την κλιμάκωση της έντασης. Παρά τις ελάχιστες αστοχίες, αποδεικνύεται περίτρανα ότι η ατσάλινη θέληση της June για ελευθερία δεν αρκεί για να υπερισχύσει από τον μητρικό της ρόλο. Τα flashback από την ζωή της πριν το πραξικόπημα δείχνουν ότι αν και δεν είχε την πολιτική σχέση με τον φεμινισμό που είχε η μητέρα της, λειτουργούσε πάντα με ένα χειραφετημένο τρόπο που τώρα πια της τον στερούν. Δεν είναι λίγο το γεγονός ότι το Gilead επιλέγει να αφαιρέσει την κλειτορίδα από κάποια που είναι «προδότρια του γένους» της, δηλαδή λεσβία ή ότι οι δρόμοι είναι γεμάτοι από κρεμασμένους «προδότες» κυρίως ομοφυλόφιλους και ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Το δικαίωμα των γυναικών να είναι οι ίδιες «υπεύθυνες για το σώμα τους και τις εαυτές τους» ήταν κυρίαρχο αίτημα πάλης για μια σειρά αγώνων με θέμα την έκτρωση ή το δικαίωμα στην αυτοάμυνα από την σωματική και σεξουαλική βία. Μάλιστα, στο Women March που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 2017 στην Αμερική, πολλές γυναίκες κρατούσαν πλακάτ που ανέγραφαν την φράση «Make Margaret Atwood Fiction Again!», αναφερόμενες στην συγγραφέα του βιβλίου που βασίστηκε στην σειρά.

Όλο αυτό το κλίμα της δυστοπίας αποτυπώνεται χάρη στην άριστη σκηνοθεσία που με τα αργά πλάνα και την αντίθεση των ανθρώπινων φιγούρων στο πολλές φορές αφιλόξενο, χειμωνιάτικο ή βροχερό τοπίο, δείχνει τον καταπιεστικό χαρακτήρα του Gilead . Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί και στην δόμηση του περιβάλλοντος και του εσωτερικού των σπιτιών που συνδυάζει τα σύγχρονα στοιχεία της παλιά πόλης και την επαναθεμελίωσή της με βάση τα νέα, αυστηρά και συντηρητικά πρότυπα.  Το ντύσιμο των ηρώων με τους μανδύες και την αρχετυπική φορεσιά κάθε τάξης για κάθε κοινωνική περίσταση, δίνει ένα φουτουριστικό και ταυτόχρονα αναχρονιστικό αποτέλεσμα. Μικρό αποτέλεσμα θα είχαν οι τεχνικές λεπτομέρειες δίχως την συμβολή του έμψυχου δυναμικού. Η June ενσαρκώνεται ιδανικά από την Elizabeth Moss (The Square) και με την προσωποκεντρική σκηνοθεσία δεν ξεφεύγει μορφασμός ή έκφραση από τα μάτια του θεατή. Στην σειρά βλέπουμε και άλλες καταπληκτικές ερμηνείες από τους Joseph Fiennes (Εnemy at the Gates, Elisabeth), Yvonne Strahovski (Dexter, Mass Effect) , Ann Dowd (Compliance) και Alexis Bledel (Gilmore Girls, Sin City).

Μοιραστείτε το Άρθρο