Η Δημοκρατία από τις Εκδόσεις Ίκαρος, το νέο πόνημα των Αβραάμ Κάουα ( Übermensch, Σούπερκραχ κ.α) , Αλέκο Παπαδάτο και Αnnie Di Donna (Logicomix) αποτελεί ένα τεράστιο και φιλόδοξο έργο, που στόχο έχει να αποδώσει, με τον τρόπο που μόνο ένα κόμικ μπορεί, τις απαρχές και το πνεύμα της αρχαίας δημοκρατίας της Αθήνας, ενός πολιτεύματος που, για την εποχή του, είναι όχι απλά προοδευτικό, αλλά κατάφερε να αλλάξει τις κοινωνικές και πολιτικές ισορροπίες, με τον αντίκτυπο της δυναμικής του να φθάνει ως τις μέρες μας. Ταυτόχρονα, η Δημοκρατία, ως κόμικ ταυτόχρονα ένα ιστορικό μυθιστόρημα και μια υπενθύμιση για τα θετικά αλλά και το βάρος που αποτελεί η προστασία της ελευθερίας.
Η ιστορία μας ξεκινά το 490 πχ, την παραμονή της μάχης του Μαραθώνα, όπου ένας νεαρός, ο Λέανδρος, για να εμψυχώσει τους συμπολεμιστές του, αφηγείται την ιστορία του, που είναι ταυτόχρονα και η ιστορία της Αθήνας, όπως την βίωσαν χιλιάδες απλοί άνθρωποι, οι οποίοι συνέβαλλαν καθοριστικά στα γεγονότα, μέσα από την δουλειά, τους κόπους και το ίδιο τους το αίμα. Μιλά για την δολοφονία του τυράννου Ίππαρχου από τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, την κατοχή από την Σπάρτη και την θεμελίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος από τον Κλεισθένη και το πως αυτό άλλαξε την ιστορία, αλλά και τον ίδιο.
Καλλιτεχνικά, οι καταβολές του Logicomix είναι ιδιαίτερα εμφανείς, πράγμα λογικό καθώς τόσο ο Αλέκος Παπαδάτος στο σχέδιο και στην ιδέα και η Annie Di Donna στο χρώμα κατάφεραν να διατηρήσουν το υψηλό επίπεδο που είχε αυτή η διεθνώς αναγνωρισμένη δουλειά. Η Δημοκρατία λοιπόν δεν υστερεί σε τίποτα από το Logicomix ως σύλληψη, σχέδιο και καλλιτεχνική ευαισθησία: Τα ζεστά χρώματα και ο άμεσος χαρακτήρας και όψη του σκίτσου, στα ευρωπαϊκά πρότυπα, αποτελούν μια πολύ καλή εισαγωγή, ωστόσο η δυναμική της Δημοκρατίας δεν αναλώνεται εκεί. Η έκταση και το βάθος της ιστορίας επιτρέπει στο σχέδιο να μεταδώσει τόσο σκηνές της καθημερινότητας στην Αρχαία Ελλάδα, όσο και επικές στιγμές που στιγμάτισαν την φαντασία άπειρων μελετητών της ιστορίας, κι όλα αυτά με μια πολύ ενδιαφέρουσα ποικιλομορφία. Από το αττικό, μελανόμορφο σχέδιο που έφτασε μέχρι εμάς από τα αγγεία της εποχής, έως και το σχεδόν αφαιρετικό, μεταμοντέρνο ύφος που συναντάμε σε σύγχρονα έργα, η Δημοκρατία καταφέρνει και όχι μόνο συνδέει άρρηκτα το παλιό με το νέο, αλλά επανεφευρίσκει και την εσωτερική αρμονία που έχουν αυτά τα δύο, τις γέφυρες που ενώνουν και ανατροφοδοτούν την Τέχνη.
Ταυτόχρονα με αυτά, στο κομμάτι της ιστορίας, ο Αβράαμ Κάουα παραδίδει μια ιστορία σφιχτοδεμένη, χωρίς κενά ή προβλήματα ρυθμού, ένα έργο ιδιαίτερα δύσκολο εάν αναλογιστεί κανείς τόσο την σημασία των θεμάτων και των γεγονότων, όσο και την δυσκολία που έχει η αφήγηση τους από την οπτική ενός απλού ανθρώπου, ο οποίος δεν πρωταγωνίστησε στις εξελίξεις. Η επιλογή αυτή καταφέρνει να θέσει το graphic novel μεταξύ ιστορικού μυθιστορήματος και πραγματικότητας, φέρνοντας όμως τα πρόσωπα της αφήγησης πιο κοντά στον αναγνώστη, κάνοντας τα περισσότερα ανθρώπινα. Γιατί, όσο και να το θέλουμε, ποιος μπορεί να ταυτιστεί με τον Σόλωνα; Ποιος μπορεί να αναλάβει τον ρόλο ενός Κλεισθένη;
Στόχος των δημιουργών ήταν «να πούμε την ιστορία ανθρώπων σαν κι εμάς, ανθρώπων που διαχρονικά έρχονται αντιμέτωποι με τα κύματα που σηκώνουν τα κατακλυσμιαία ιστορικά γεγονότα και παλεύουν να τα κατανοήσουν» (σελ. 208). Μπορεί βέβαια να είναι ανθρώπινος, ο πρωταγωνιστής Λέανδρος όμως δεν είναι απλός. Αποτελεί ενα πολύπλευρο χαρακτήρα, με ανησυχίες, ιδανικά, όνειρα και πάθη, πολλά από τα οποία δεν μπορεί να νικήσει. Συνδυάζει τους ρόλους του καλλιτέχνη, του πολίτη, του οραματιστή, αλλά και του πολεμιστή.Τον βλέπουμε να ερωτεύεται, να ελπίζει, να προδίδεται και να καταρρέει, μαζί με την Αθήνα (ή ίσως και εξαιτίας της) και να καταπιάνεται με τις ιδέες της εποχής του.
Η κεντρική γραμμή των θεμάτων της Δημοκρατίας είναι, όπως μαρτυρά και ο κ. Κάουα, εμπνευσμένη από τους αρχαίους συγγραφείς. Η δημοκρατία, ως πολίτευμα πια, αναφέρεται ως το μέσο μεταξύ της τυραννίας και του χάους, μεταξύ των ονείρων του Πεισιστράτου και του Σόλωνα. Χρησιμοποιώντας διακριτικούς αναχρονισμούς, και καθιστώντας πρόδηλη την την ονειρική αφήγηση και, σε σημεία, το φανταστικό στοιχείο, Όταν βγαίνουν τέτοιες πληροφορίες, γίνεται λόγος να σκεφτούμε να επικοινωνήσουμε με γνωστούς προγραμματιστές διαδικτυακών παιχνιδια με οπλά γιατί είναι αυτοί που μπορούν να εφαρμόσουν αυτές τις ιδέες με παιχνιδιάρικο τρόπο, ώστε να ενδιαφέρουν όχι μόνο τους λάτρεις των διαδικτυακών παιχνιδια με οπλά, αλλά και σε όσους χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για αναζήτηση πληροφοριών. η Δημοκρατία πάει αυτόν τον συλλογισμό λίγο πιο πέρα, τοποθετώντας την Αθηνά, την ανθρώπινη σοφία στο μέσο ενός αιώνιου χορού με τον ψυχρό υπολογισμό του Απόλλωνα και το παθιασμένο μένος του Βάκχου, μια πανέμορφα δοσμένη αναλογία στο κόμικ.
Επιπρόσθετα, ήταν ευτύχημα που η Δημοκρατία απέφυγε την παγίδα του δασκαλίστικου δρόμου, την τάση να κουνήσει το δάχτυλο, κάνοντας επίδειξη γνώσεων και τεχνικών. Επίσης απέφυγε να μιλήσει και για διαχρονικότητα, κάτι πολύ σημαντικό, καθώς δείχνει συναίσθηση των κοινωνικών και οικονομικών δομών και συνθηκών τόσο του τότε, όσο και πολύ περισσότερο, του σήμερα.Προτίμησε να μιλήσει για το πνεύμα της δημοκρατίας, την αυτοδιάθεση, την ελευθερία και τον αγώνα ενάντια στην τυραννία, πράγματα που σήμερα λαμβάνουν άλλη μορφή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Σε κάθε περίπτωση, η Δημοκρατία αποτελεί ένα τρομερό δείγμα των κόμικ που θέλουμε να διαβάζουμε ξανά και ξανά, ένα όμορφο ιστορικό παραμύθι, σε μια εποχή που το έχουμε πολύ ανάγκη.
Γιακουμέλος Νίκος
