Η μαύρη Παρασκευή των ζωντανών νεκρών-Το Dawn of the Dead και ο αγελαίος καταναλωτισμός

Ηλίας Καλτσάς Από Ηλίας Καλτσάς 6 Λεπτά Ανάγνωσης

Λίγες μέρες πριν, τα καταστήματα Public και άλλα καταστήματα ανακοίνωσαν ότι θα προβούν σήμερα στην προσφορά διάφορων προϊόντων, ιδιαίτερα gaming χαρακτήρα, σε χαμηλότερες τιμές, διοργανώνοντας πρακτικά τον πρώτο τύπο Black Friday στην Ελλάδα. Το Black Friday είναι μια παράδοση των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες ανεπίσημα και τα τελευταία χρόνια σχεδόν επίσημα. Πρόκειται για την επόμενη μέρα της Ημέρας των Ευχαριστιών, που σηματοδοτεί την αρχή των χριστουγεννιάτικων αγορών και συνοδεύεται από ειδικές μονοήμερες εκπτώσεις. Ο θεσμός έχει έρθει έντονα στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια, λόγω του γεγονότος πως δημιουργεί ακραία καταναλωτικά φαινόμενα, από τις ουρές που αρχίζουν και σχηματίζονται ώρες πριν το άνοιγμα καταστημάτων, μέχρι τραυματισμούς και θανάτους λόγω του συνωστισμού και του ανταγωνισμού των καταναλωτών γύρω από περιορισμένου αριθμού προϊόντα σε προσφορά. Τα στοιχεία λένε πως από το 2006 έχουν πεθάνει 7 και τραυματιστεί τουλάχιστον 98 άτομα κατά τη διάρκειά της. Το 1978 κυκλοφόρησε μια ταινία που προοικονομούσε και κατήγγειλε με τον τρόπο της αυτά τα φαινόμενα, αφήνοντας και μεγάλο στίγμα στη γενικότερη ποπ κουλτούρα: το Dawn of the Dead.

image325

Η εκπληκτικής ποιότητας και βάθους ζομποταινία του Romero (Night of the Living Dead) ,σε συνεργασία με τον Dario Argento, ήταν γενικά γεμάτη από συμβολισμούς. Ο πιο εμφανής ήταν ότι τα ζόμπι αποτελούσαν μεταφορά για την καταναλωτική κοινωνία. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας είναι γυρισμένο σε ένα mall, στο οποίο οι ζωντανοί πρωταγωνιστές καταφεύγουν για την αφθονία προμηθειών που θα προσέφερε, ενώ τα ζόμπι ακούσια περιπλανώμενα μοιάζουν να έλκονται εκεί, σαν κάποιο τελευταίο ένστικτο να τα σπρώχνειΑποτέλεσμα εικόνας για dawn of the dead 1978

-They’re after us. They know we’re still in here. -They’re after the place. They don’t know why; they just remember. Remember that they want to be in here…

Τα ζόμπι ήταν αργοκίνητα, επικίνδυνα μόνο σε μεγάλους αριθμούς, επομένως ο πραγματικός κίνδυνος ήταν τα μέρη συνωστισμού τους. Οι ζωντανοί πρωταγωνιστές ήταν μια μικρή ομάδα επιζώντων από πόλη που κατακλύστηκε από τα ζόμπι κι έχει οχυρωθεί μέσα στο mall, ενώ μια ομάδα μηχανόβιων, που θέλει τα αγαθά του καταστήματος για τον εαυτό της, τους επιτίθεται.Όλοι οι πρωταγωνιστές, ο καθένας απ’την οπτική του πάλευαν με την απελπισία τους, το αίσθημα παραίτησης που τους κατέκλυζε, αφήνοντας τον εαυτό τους σε μια σχετικά ηδονιστική ζωή, με το σκεπτικό ότι μάλλον θα κατέληγαν σύντομα νεκροί έτσι κι αλλιώς.

Αποτέλεσμα εικόνας για dawn of the dead 1978

Όλη αυτή η συμβολική αναπαράσταση εξαλείφθηκε σταδιακά από το zombie genre, όσο η δημοτικότητά του ανέβαινε, μετατρέποντας την αρχική θεματική του στο αντίθετό της: ένα προϊόν όπως όλα τα άλλα, για ένα κοινό που το ζητάει. Όσες από τις ταινίες, σειρές, κόμικ κτλ ακολούθησαν, αν δεν ήταν απλώς splater  για το splater , επικεντρώνονταν στους ζωντανούς υπό την οπτική του τι προηγήθηκε, πώς ο κόσμος κατέληξε έτσι, τι συνέβη στην ηθική ανθρώπων που αποκτηνώθηκαν μετά την αποκάλυψη. Η ταινία του Romero είχε μια σημαντική διαφορά: παρουσίαζε τα κίνητρα των ζωντανών και των νεκρών άβολα παρεμφερή. Ανεξάρτητα αν κάποιος είναι απελπισμένος επιζών από πόλη που καταστράφηκε, άπληστος μάτσο μηχανόβιος ή ζωντανός νεκρός, το ένστικτο της κατανάλωσης καθοδηγεί τις πράξεις τους, υπερνικώντας συχνά και το ίδιο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Οι αναλογίες με τη σημερινή πραγματικότητα είναι μάλλον εμφανείς.

Για να καταπολεμηθούν αποτελεσματικά τα φαινόμενα άκρατου καταναλωτισμού, που ειδικά για τους εργαζόμενους των καταστημάτων συνιστούν και άγριες μορφές κατανάλωσης, πρέπει να απαλλαγούμε και από ελιτίστικες αναγνώσεις τους. Ο κόσμος που προσελκύουν δεν είναι ο κόσμος των υψηλών εισοδημάτων. Είναι εκείνοι και εκείνες που η πρόσβαση σε αγαθά, ειδικά πολυτελείας, είναι περιορισμένη τόσο λόγω εισοδήματος όσο και λόγω εργασιακών συνθηκών. Δεν ωθούνται από κάποια μορφή κοινωνικού κανιβαλισμού, ακόμα κι αν πολλές φορές φαίνεται να την επικαλούνται. Το πιθανότερο είναι ότι υπάρχει κάτι το κενό, απονεκρωμένο, μέσα στο κεφάλι του κόσμου που επιλέγει να συγκρουστεί , συχνά με βίαιη ένταση, έξω από καταστήματα υλικών αγαθών. Πρόκειται για παραίτηση, για συμβιβασμό, του οποίοι οι φορείς πλειοψηφικά δεν είναι συνειδητοί: η οργή με την οποία αντιμετωπίζουν συχνά την κριτική απέναντι σε φαινόμενα τύπου Λευκής Νύχτας, ανοικτών καταστημάτων την Κυριακή κτλ είναι ενδεικτική. Κατά τα φαινόμενα, ένα γενικό εξελληνισμένο Black Friday θα γίνει πραγματικότητα τα επόμενα χρόνια. Απέναντι σε αυτή τη ροή συμβολικού θανάτου, όμως, δεν μπορεί παρά να αντιταχθεί μια ροή ζωής, η οποία λείπει και από τους φορείς της αντίπαλης άποψης και γι’αυτό ο αφορισμός απέναντι σε αυτό τον κόσμο είναι λανθασμένη προσέγγιση. Αυτός ο κόσμος επιλέγει να απαντήσει το κενό του έτσι: η δική μας μεριά, για την ώρα απλά ζει συνειδητά μαζί του.

Μοιραστείτε το Άρθρο
Έχει 12 κούτες με περιοδικά και κόμικς που εκδόθηκαν από τα 80's ως τα 00's στην αποθήκη από την τελευταία του μετακόμιση, μια δεκαετία πριν, και φοβάται να τις ανοίξει γιατί δεν ξέρει τι από αυτά ζει ακόμα. Ούτε τι άλλο ζει εκεί. Στον ελεύθερο χρόνο του δηλώνει μηχανολόγος μηχανικός.