Ποιος είναι τελικά ο Μαύρος Πάνθηρας;

Μετά την απογοήτευση του Ragnarok , η ταινία Black Panther, που βγαίνει αύριο στην Ελλάδα, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους φαν της Marvel και όχι μόνο. Το Smassing Culture, πιστό στο ραντεβού του, έχει ήδη δει την ταινία και αύριο θα παρουσιάσει την κριτική του από τον –αυστηρότατο– συντάκτη του, Νίκο Γιακουμέλο. Στο μεταξύ, θα κάνουμε μία γενική παρουσίαση του χαρακτήρα για να πάτε όσο γίνεται πιο προετοιμασμένοι στην ταινία αλλά και να βγείτε από αυτήν με όρεξη να διαβάσετε μερικά κόμικ.

Ο Black Panther και η φανταστική χώρα Wakanda εμφανίστηκαν πρώτη φορά το 1966 σε τεύχος των Fantastic Four, όπου μετά από μία σύντομη μάχη-δοκιμασία, έγιναν σύμμαχοι. Στη συνέχεια, ο T’ Challa, όπως είναι το όνομα του Black Panther,συνεργάστηκε με πολλές άλλες ομάδες υπέρ-ηρώων, έγινε μέλος των Avengers και το 1973 απέκτησε για πρώτη φορά solo σειρά κόμικ. Έκτοτε, είναι σταθερό μέλος του πάνθεον της Marvel και από το 2005 μέχρι σήμερα έχει σχεδόν συνεχόμενα δική του σειρά και αυξάνονται διαρκώς οι τίτλοι με το όνομα του, καθιστώντας τον ήρωα πρώτης γραμμής. Ο γάμος του με τη Storm το 2007 έδωσε μία από τις πιο glamorous στιγμές σε κόμικ ενώ και το διαζύγιο τους, έξι χρόνια μετά, στα πλαίσια της σύγκρουσης Avengers & X-Men, ξεχώρισε με αντίστοιχο τρόπο.

Ο Black Panther και η φανταστική χώρα Wakanda εμφανίστηκαν πρώτη φορά το 1966 σε τεύχος των Fantastic Four, όπου μετά από μία σύντομη μάχη-δοκιμασία, έγιναν σύμμαχοι. Στη συνέχεια, ο T’ Challa, όπως είναι το όνομα του Black Panther,συνεργάστηκε με πολλές άλλες ομάδες υπέρ-ηρώων, έγινε μέλος των Avengers και το 1973 απέκτησε για πρώτη φορά solo σειρά κόμικ. Έκτοτε, είναι σταθερό μέλος του πάνθεον της Marvel και από το 2005 μέχρι σήμερα έχει σχεδόν συνεχόμενα δική του σειρά και αυξάνονται διαρκώς οι τίτλοι με το όνομα του, καθιστώντας τον ήρωα πρώτης γραμμής. Ο γάμος του με τη Storm το 2007 έδωσε μία από τις πιο glamorous στιγμές σε κόμικ ενώ και το διαζύγιο τους, έξι χρόνια μετά, στα πλαίσια της σύγκρουσης Avengers & X-Men, ξεχώρισε με αντίστοιχο τρόπο.

Αυτό που τον καθιστά τόσο ενδιαφέρον είναι ότι πρόκειται για τον πρώτο μαύρο Αφρικανό ήρωα σε κόμικ μεγάλης κυκλοφορίας. Φυσικά, η δημιουργία του, από τους μεγάλους δασκάλους, Jack Kirby και Stan Lee, μόνο τυχαία δεν ήταν. Σε μία περίοδο ανόδου της αντιπαράθεσης για τη φυλετική ανισότητα στις ΗΠΑ, η Marvel αξιοποίησε την ευκαιρία για να εισάγει, αρχικά σε δεύτερο ρόλο, έναν μαύρο ήρωα που η στολή του εμπνέεται από ένα από τα πιο διάσημα ζώα της Αφρικής. Αυτό που είναι τυχαίο αλλά και ενδεικτικό της περιόδου, είναι ότι ο Black Panther πρωτο-εμφανίστηκε μερικούς μήνες πριν την ίδρυση του ομώνυμου κόμματος (Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων) που υπερασπίστηκε με μαχητικό τρόπο τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ ενάντια στην καταπίεση. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1976, ο T’ Challa θα ακολουθήσει το δρόμο του κόμματος και θα βρεθεί στον αμερικάνικο Νότο για να συγκρουστεί με την Κου-Κλουξ-Κλαν, σε μία ιστορία που συζητιέται μέχρι σήμερα και απέκτησε νέα επικαιρότητα μετά την εκλογή Τραμπ και την επανεμφάνιση της άσπρης κουκούλας και διάφορων ακροδεξιών ομάδων.

Όσο εξελισσόταν ο Black Panther, έτεινε γενικά να αποκτήσει μία δυναμική που ξεπερνάει κυρίαρχα στερεότυπα που έχουν βρει το δρόμο τους και στα κόμικ. Τέτοια κυριαρχούν στην  απεικόνιση των μη δυτικών λαών ως αγρίων και απολίτιστων είτε ως έθνη κακοποιών που επιβουλεύονται τις ΗΠΑ είτε ως ανήμπορων και αβοήθητων που έχουν ανάγκη της παρέμβασης των δυτικών υπερ-ηρώων. Κόντρα σε όλα αυτά, η Wakanda είναι μία χώρα της Αφρικής που ευημερεί ακριβώς επειδή κατόρθωσε να αντισταθεί σε όλα τα κύματα της αποικιοκρατίας και να αξιοποιήσει τον ορυκτό πλούτο της χώρα, κατά κύριο λόγο το φανταστικό μέταλλο Vibranium, προς όφελος του λαού. Ήδη από το 1966, η Wakanda εμφανίζεται να είναι τόσο τεχνολογικά ανεπτυγμένη ώστε να εντυπωσιάζει τον Mr. Fantastic, έναν από τους μεγαλύτερους τεχνολογικούς γκουρού του σύμπαντος της Marvel. Σε σύγχρονες ιστορίες βλέπουμε μία κοινωνία με οικολογική ευαισθησία, μεγάλο βαθμό ισότητας και τεχνολογική ανάπτυξη που κάνει τον Tony Stark να φαντάζει παρωχημένος. Σε ιστορίες όπως το «Who is the Black Panther?” βλέπουμε τα στρατιωτικά και πολιτικά επιτελεία των ΗΠΑ να απορούν με την ανεξαρτησία της χώρας που αρνείται να συμμαχήσει με οποιαδήποτε μεγάλη δύναμη, δεν επιτρέπει σε κανέναν να εξορύξει το πετρέλαιο από το υπέδαφος της και, σε κάθε περίπτωση, είναι σχεδόν αυτάρκης. Απέναντι σε θεωρίες που θέλουν την Αφρική να χρειάζεται την εντατική παρέμβαση της «πολιτισμένης» Δύσης για να προοδεύσει, η Wakanda στέκεται ως μία, έστω φανταστική, απόδειξη περί του αντιθέτου.

Στο κέντρο, φυσικά, όλης της επιτυχίας βρίσκεται ο θεσμός του Black Panther, του βασιλιά της χώρας που συνενώνει πάνω του την πολιτική, θρησκευτική και στρατιωτική εξουσία. Αυτό δίνει  μία τρομερή ευελιξία στον χαρακτήρα που μόνο την τελευταία δεκαετία φαίνεται να αξιοποιείται πλήρως. Οι ιστορίες του Black Panther ποικίλλουν από πολιτικές ίντριγκες και συνωμοσίες μέχρι κλασικά fun σενάρια δράσης και ασταμάτητου ξύλου μέχρι πιο μυστικιστικές περιπέτειες που εξελίσσονται στα πλαίσια της ιδιαίτερης θρησκείας του θεού Πάνθηρα. Οι δυνάμεις του χαρακτήρα είναι επίσης ένα μιξ οξυμένων αισθήσεων,  πολεμικών τεχνών, τεχνολογικά προηγμένων gadget αλλά και μεταφυσικών δυνάμεων, συνδυασμός που επίσης προσφέρεται για μία πλούσια γκάμα περιπετειών. Ωστόσο, μέσα από όλα αυτά χτίζεται το προφίλ ενός «καλοπροαίρετου δικτάτορα», ενός μονάρχη που επιβεβαιώνει την εξουσία του δια της βίας, τσακίζοντας όποιον απειλεί το λαό του και κερδίζοντας νομιμοποίηση μέσα από την επίδειξη της ισχύος του. Αυτό, σε συνδυασμό με τις τάσεις απομονωτισμού της Wakanda, δίνουν την εικόνα μίας ευημερούσας αλλά κλειστής και σχετικά αυταρχικής κοινωνίας, που συνεχίζει να ευημερεί στο βαθμό που παραμένει καχύποπτη και στηρίζεται σε ισχυρές φιγούρες εξουσίας. Αυτό το προφίλ έρχεται σε αντίφαση με όσα αναφέραμε παραπάνω και ιστορίες των τελευταίων χρόνων (A Nation Under Our Feet) έρχονται να θίξουν το μοντέλο διακυβέρνησης του Black Panther και να φέρουν τον T’ Challa στα όρια του.

Συνολικά, πρόκειται για έναν πολύ αντιφατικό χαρακτήρα. Κινείται ανάμεσα σε έναν cool αυταρχισμό αλλά και μία μη στερεοτυπική αναπαράσταση μίας αφρικανικής χώρας με γνήσιους χαρακτήρες και όχι έγχρωμες καρικατούρες που χρησιμεύουν ως ντεκόρ στους λευκούς πρωταγωνιστές. Η δημιουργία του «πατούσε» πάνω στις πιο προοδευτικές τάσεις της εποχής , ενώ οι σύγχρονες ιστορίες, με δημιουργό τον αφροαμερικάνο συγγραφέα Ta-Nehisi Coates, δίνουν έμφαση στη Wakanda και δείχνουν τη δυναμική του χαρακτήρα. Κλείνοντας, θα προτείνουμε μερικές ιστορίες για την καλύτερη εξοικείωση με τον ήρωα. Σε αντίθεση με άλλους χαρακτήρες που τα τελευταία χρόνια τους έχουν εγκλωβίσει σε μέτριες έως κακές ιστορίες, ο Black Panther έχει την τύχη να βρίσκεται σε εξαιρετική φόρμα.

• Black Panther: The Client (2001)
• Who is the Black Panther (2006)
• Black Panther: Civil War (2007)
• New Avengers (2013)
• A Nation Under Our Feet (2016-2017)
• Rise of the Black Panther (2018 – η σειρά που τρέχει τώρα και έχει βγάλει 2 τεύχη)