Υπάρχει μια ιδιαίτερη παράδοση στα comics, η οποία βρίσκει τις ρίζες της στην Ψυχροπολεμική Αμερική. Ο λόγος φυσικά για τα underground comics, τα οποία πρωτοεμφανίστηκαν ως μια αντι-κουλτούρα στην Αμερική, σε σύγκρουση με την μαζική κουλτούρα, αλλά και με τη λογοκρισία που είχε επιβληθεί στα comics και κάθε μορφή τέχνης της pop κουλτούρας από τον μακαρθισμό της δεκαετίας του ‘50. Υπήρξαν απαγορεύσεις κυκλοφορίας πολλών comics, αλλά και μακρές δικαστικές διαμάχες για comics που θεωρήθηκαν άσεμνα και ανήθικα και οι δημιουργοί και βιβλιοπώλες που τα διακινούσαν θα έπρεπε να τιμωρηθούν.
Κόντρα σε αυτό το συντηρητικό καθεστώς βρέθηκαν ανεξάρτητοι δημιουργοί, όπως ο Robert Crumb, οι οποίοι δημιούργησαν τα underground comics, δηλαδή τα αυτοεκδιδόμενα comics που απευθύνονταν κυρίως στο ενήλικο κοινό, αφού περιείχαν ριζοσπαστικές πολιτικές ιδέες, κοινωνικά μηνύματα αλλά και συχνά τολμηρό ερωτικό περιεχόμενο. Έτσι αποτελούσαν και μια πολιτική δήλωση ενάντια στην κατεστημένη βιομηχανία της pop κουλτούρας της εποχής τους, αλλά και στη λογοκρισία και το συντηρητικό θεσμικό πλαίσιο που επέβαλλαν οι αμερικάνικες κυβερνήσεις της εποχής. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι τις δεκαετίες που άνθησε το underground comic ήταν σε άνοδο και τα κοινωνικά κινήματα της εποχής, με χαρακτηριστικότερα το κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών, αλλά και το αντιπολεμικό κίνημα που αντιτάχθηκε στον πόλεμο στο Βιετνάμ.
Με τη μορφή των fanzines η μορφή και η αισθητική των underground comics έχει επιζήσει μέχρι και σήμερα, όπου και στην ελληνική comic σκηνή υπάρχουν αρκετοί fanzinάδες, που ο καθένας με το δικό του τρόπο συνεχίζει αυτή την παράδοση. Μια από τις πιο γνωστές στο ευρύτερο ελληνικό αναγνωστικό κοινό underground ιστορίες comics που προέρχονται απ’ την ευρωπαϊκή comic σκηνή είναι το «Χαιρετίσματα από τη Σερβία» του Aleksander Zograf που αποτελεί τη μαρτυρία του δημιουργού για τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία.
Σε αυτή την underground παράδοση αναφέρεται και ο Θωμάς Κεφαλάς με το fanzine του «Ιστορίες από Κάτω», το οποίο εκδίδεται απ’ τις Εκδόσεις του Κάμπου, οι οποίες έχουν σταθερή αναφορά σε αυτού του τύπου τα εναλλακτικά comics. Μάλιστα οι «Ιστορίες από Κάτω» είναι το πρώτο comic του Κεφαλά με το οποίο δείχνει ότι έχει ταλέντο και αρκετές έξυπνες και πρωτότυπες ιδέες προκειμένου να κάνει και μεγαλύτερες ιστορίες στο μέλλον. Ήδη κυκλοφόρησε στο φετινό Comicdom-Con Athens η νέα του αυτοέκδοση με τίτλο «Origami», που αποτελεί τη δεύτερη τυπωμένη δουλειά του.
Στο comic του Κεφαλά περιέχονται ολιγοσέλιδες ιστορίες, οι οποίες αποπνέουν ένα ψυχικό βάρος μέσα απ’ το σκοτεινό τους σχέδιο. Ο δημιουργός μέσα από τα καρέ του οξύνει τον κοινωνικό προβληματισμό μας για διάφορα φαινόμενα της καθημερινότητάς μας, όπως είναι το καθημερινό άγχος της ζωής στις σύγχρονες καπιταλιστικές μητροπόλεις, η φτώχεια και η περιθωριακή ζωή μεγάλου κομματιού της αστικής κοινωνίας ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, ο φασισμός και άλλα.
Οι πρωταγωνιστές των ιστοριών του αποτυπώνονται βλοσυροί, κουρασμένοι, χαμένοι στις σκέψεις και τα άγχη τους. Ο Κεφαλάς στην σχεδίαση των ανθρώπων κινείται στο όριο μεταξύ του ρεαλισμού και της υπερφυσική, προκειμένου να τονίσει την ψυχολογία των ανθρώπων που σχεδιάζει. Στη «Βόλτα» μάλιστα, η οποία είναι απ’ τα δυνατότερα σημεία του έργου, οι άνθρωποι της πόλης μοιάζουν με ζόμπι, χωρίς όμως να χάνουν απόλυτα το ρεαλισμό τους, προκειμένου να φανεί ότι κάπως έτσι βλέπει ο δημιουργός τους γύρω του στις σύγχρονες καπιταλιστικές μητροπόλεις, ακόμα κι αν δεν έχει έρθει ένα zombie apocalypse (αλλά ποτέ μην λες ποτέ με αυτά τα πράγματα).
Ως εκ τούτου οι ιστορίες του comic είναι σκοτεινές, βαριές και δυσάρεστες, αποτυπώνοντας μια κοινωνία σε παρακμή. Και σε αυτή την κοινωνία εμφανίζονται και χαρακτήρες όπως αυτοί της πρώτης και της τελευταίας ιστορίας. Στην πρώτη ιστορία με τίτλο «Intermission» βλέπουμε έναν κλασσικό τύπο που κάθεται και φωνάζει απ’ τον καναπέ του στην τηλεόραση για όλα τα δεινά που του παρουσιάζει ως πραγματικότητα, μέχρι που μια απ’ τις κλισέ κατάρες του πιάνει τόπο και τότε συμβαίνει το απρόσμενο. Στη τελευταία ιστορία με τίτλο «Σπλάτερ» εμφανίζεται ο συχνός ύποπτος μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε παρακμή, ο φασισμός, τον οποίο όμως ο Κεφαλάς αντιμετωπίζει όπως του πρέπει. Spoiler Alert: Δεν τον μόρφωσε!
Αξίζει καταληκτικά να παρατηρήσουμε ότι μπορεί οι αυτοεκδόσεις να έχουν πολύ μικρότερη διάδοση σε σχέση με τα comics που βρίσκουν το δρόμο των βιβλιοπωλείων και των μεγάλων φεστιβάλ μέσω των εκδοτικών οίκων, όμως στην πραγματικότητα στα νέα fanzines κρύβονται καλλιτέχνες με φοβερό ταλέντο, πρωτότυπες ιδέες και ριζοσπαστικό τρόπο σκέψης και γι’ αυτό πρέπει το αναγνωστικό κοινό πάντα να ψάχνει και να στηρίζει τέτοιες προσπάθειες. Ιδιαίτερα η παράδοση του underground comic στην οποία εντάσσεται (σε μορφή και περιεχόμενο) το fanzine του Θωμά Κεφαλά αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη και θέση για τα comics και την τέχνη γενικότερα, η οποία αντλεί την ιστορία της αλλά και κατευθύνει τη ματιά της στην κοινωνική κριτική και τα κινήματα.
Ο Θωμάς Κεφαλάς ήταν υποψήφιος στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2019 στην κατηγορία του Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Καλλιτέχνη.
