Στέλνουμε τις θερμότερες ευχές μας στη “μητέρα του Harry Potter”, η οποία είναι υποψήφια για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας της Νέας Ακαδημίας. Η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ μέσα από το έργο της (όποιος δεν έχει διαβάσει το “Ένας ξαφνικός θάνατος” να σπεύσει) έχει κάνει το δικό της προσωπικό αγώνα ενάντια στις δυνάμεις της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού, της φτωχοποίησης των μαζών και της κοινωνικής αδικίας εν γένει, ζητήματα που σήμερα έχουν μεγαλύτερη σημασία παρά ποτέ!
Αν αναρωτιέστε όμως τι είναι η Νέα Ακαδημία, πρέπει να πάρουμε την ιστορία από λίγο πιο πριν, από την απόφαση της Σουηδικής Ακαδημίας να αναβάλει την απονομή του φετινού βραβείου Νόμπελ, ανακοινώνοντας την παράλληλη απονομή του με το Νόμπελ του 2019. Λόγος δεν είναι αυτή τη φορά η έλλειψη των προϋποθέσεων, όπως αυτές ορίζονται στη διαθήκη του Alfred Nobel, αλλά η αποκάλυψη σεξουαλικού σκανδάλου, που τοποθετεί την επιτροπή στη δίνη του #MeToo, κλονίζοντας τα πολιτισμικά και ιστορικά θεμέλια της Svenska Akademian, αλλά και του ίδιου του θεσμού εν γένει. Ταυτόχρονα, η ύπαρξη του σκανδάλου εντός των κόλπων της Σουηδικής Ακαδημίας συνιστά την αποκάλυψη της λανθάνουσας πατριαρχικής δομής της.
Συγκεκριμένα, το εν λόγω σεξουαλικό σκάνδαλο συνάντησε τα φώτα της δημοσιότητας, όταν η εφημερίδα Dagens Nyheter δημοσίευσε τις μαρτυρίες 18 γυναικών, οι οποίες αποκάλυψαν ότι ήταν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης και βίαιων επιθέσεων. Ως αυτουργό υπέδειξαν τον σύζυγο της Katarina Frostenson, μέλους της Σουηδικής ακαδημίας, εν ονόματι Jean -Claude Arnault. Οι κατηγορίες για βιασμό που βαραίνουν τον Arnault μοιραία οδήγησαν στο διχασμό της επιτροπής απονομής βραβείου, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της και τις διαδοχικές παραιτήσεις των μελών της. Ανάμεσα στους παραιτηθέντες είναι η ίδια η Katarina Frostenson, η ισόβια γραμματέας της Ακαδημίας Sara Danius και ο Peter Englund, ο οποίος κατηγορείται και ο ίδιος για ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά.
Η παραίτηση μεγάλου μέρους των ισόβιων μελών της Σουηδικής Ακαδημίας δημιούργησε από μόνη της ένα νομικό αδιέξοδο, αφού σύμφωνα με σχετικό καταστατικό η αντικατάστασή τους δεν επιτρέπεται, ενώ παράλληλα η έλλειψη απαρτίας οδηγεί στην αδυναμία λήψης οποιασδήποτε απόφασης. Έτσι, λοιπόν, έχοντας τα χέρια και τα πόδια δεμένα, την ουρά κάτω από τα σκέλια και με το ηθικό ιδιαίτερα πεσμένο, η Σουηδική Ακαδημία ανακοίνωσε την αναβολή της απονομής Νόμπελ για το 2018, ενός θεσμού που θεωρούταν μέχρι στιγμής αδιάβλητου και με εξέχουσα θέση στο χώρο του πολιτισμού και της παγκόσμιας διανόησης. Τέλος, τα ενεργά μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας γνωρίζουν ότι η σημερινή κρίση εμπιστοσύνης δημιουργεί υποχρέωση μακράς και ενεργητικής εργασίας μεταρρύθμισης, θεωρώντας ότι είναι απαραίτητο να δοθεί χρόνος για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης πριν από τον ορισμό του επόμενου βραβευόμενο. Κι αυτό από σεβασμό για τους προηγούμενους και μελλοντικούς βραβευόμενους.
Η αμφισβήτηση των θεμελίων ενός τόσο σημαντικού θεσμού, αλλά και η απογοήτευση του κόσμου για τις ανάρμοστες συμπεριφορές των ανθρώπων που τον συντηρούν οδήγησε σε ένα νέο διάβημα, που δίνει στα βραβεία Νόμπελ ένα νέο περιεχόμενο, ανάλογο και αντάξιο των νέων απαιτήσεων. Έτσι, μια ομάδα πολιτιστικών φορέων της Σουηδίας, ως επί το πλείστον βιβλιοπώλες και λογοτέχνες πήρε την πρωτοβουλία να υλοποιήσουν τις νέες ανάγκες, ανοίγοντας διάλογο και εκφράζοντας μια διαμαρτυρία όχι μόνο όσον αφορά την αποκάλυψη της υπόθεσης Arnault, αλλά και την ίδια τη δομή και το περιεχόμενο των βραβείων Νόμπελ. Αυτή είναι η μήτρα της ίδρυσης της “Νέας Ακαδημίας”, που αποτελείται από 100 Σουηδούς ανθρώπους του πολιτισμού, ηθοποιούς, συγγραφείς, δημοσιογράφους και έχει ως στόχο την απονομή ενός εναλλακτικού βραβείου Νόμπελ που θα αποκρυσταλλώνει την ιστορία των “ανθρώπων στον κόσμο” και όχι απαραίτητα ένα αριστούργημα που κατευθύνεται σε μια ιδεώδη κατεύθυνση.
Ωστόσο, όχι μόνο το περιεχόμενο των εναλλακτικών βραβείων είναι διαφορετικό, αλλά και οι ίδιες οι υποψηφιότητες ξεφεύγουν από το συνηθισμένο. Συγκεκριμένα, η Νέα Ακαδημία έχει απευθύνει κάλεσμα προς του βιβλιοπώλες της Σουηδίας να προτείνουν τους υποψηφίους, οι οποίοι μπορούν να είναι οποιασδήποτε εθνικότητας αρκεί να έχουν γράψει τουλάχιστον ένα βιβλίο μέσα στα τελευταία 10 χρόνια. Μετά τη συγκέντρωση των υποψηφιοτήτων, η Νέα Ακαδημία θα πραγματοποιήσει δημόσια ψηφοφορία με τους τέσσερις πιο δημοφιλείς συγγραφείς, οι οποίοι πρέπει να είναι δύο γυναίκες και δύο άντρες, προαπαιτούμενο που απηχεί τα αιτήματα του ισονομιστικού φεμινιστικού κινήματος, δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα ανάδυσης της γυναικείας φωνής σε πολιτισμικό και συμβολικό επίπεδο. Η κίνηση αυτή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς τις ελάχιστες περιπτώσεις βράβευσης γυναίκας συγγραφέα μέχρι τώρα (14/114 βραβευμένους). Η εναλλακτική λίστα υποψηφίων περιλαμβάνει ονόματα ευρέως γνωστά στο κόσμο, με σπουδαίο έρεισμα στην μαζική κουλτούρα, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται ο H. Murakami, η M. Atwood, η P. Smith, αλλά και η δική μας αγαπημένη J. K. Rowling.
Όπως γίνεται φανερό, η έκτακτη ίδρυση της Νέας Ακαδημίας, η οποία θα διαλυθεί μετά τη μέρα της επίσημης εκδήλωσης προς τιμή του νικητή (11 Δεκεμβρίου), είναι ένα διάβημα πολύ σημαντικό όχι μόνο γιατί αποτελεί την ενσάρκωση αιτημάτων που προέρχονται “από κάτω προς τα πάνω”, αλλά γιατί αποτελεί μια πολιτική πράξη διαμαρτυρίας ενάντια στην αδικία και την καταπίεση. Όπως χαρακτηριστικά διακηρύττουν εκπρόσωποί της: «Έχουμε ιδρύσει τη Νέα Ακαδημία για να υπενθυμίσουμε στους ανθρώπους ότι η λογοτεχνία και ο πολιτισμός γενικά θα πρέπει να προάγουν τη δημοκρατία, τη διαφάνεια, την ενσυναίσθηση και το σεβασμό, χωρίς προνόμια, υπεροψία ή σεξισμό (…) Σε μια εποχή που οι ανθρώπινες αξίες τίθενται όλο και περισσότερο υπό αμφισβήτηση, η λογοτεχνία είναι ένα πεδίο σημαντικής αντίστασης στην κουλτούρα της σιωπής και της καταπίεσης. Η Νέα Ακαδημία θεωρεί ότι αυτό είναι τόσο σημαντικό ώστε το σπουδαιότερο βραβείο λογοτεχνίας στον κόσμο θα πρέπει να απονεμηθεί και μέσα στο 2018».
