Γράφει ο Χρήστος Σκυλλάκος για Το Περιοδικο
Ο κινηματογράφος εκτός των άλλων, είναι βίωμα. Τον αγαπάμε σαν κάτι το οικείο, σαν κάτι το πραγματικό που βρέθηκε και πορεύτηκε δίπλα μας. Όλοι έχουμε αγαπημένες ταινίες. Αυτή είναι μια πρόχειρη λίστα, δίχως σειρά προτίμησης και εκτός ιστορικών και αντικειμενικών δεσμεύσεων. Ταινίες που όμως θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πως κατέχουν ένα υψηλό επίπεδο αισθητικής πληρότητας και ουσιώδης μαεστρίας. Πως το περιεχόμενο βρήκε την πιο κατάλληλη μορφή στην πιο κατάλληλη χρονικά στιγμή. Βλέποντας αυτές ίσως, ο αρχικός έρωτας να μετατραπεί σε βαθιά αγάπη για το μέσο. Αν η τέχνη για κάποιον ακατανόητο λόγο απονεκρωνόταν, τούτες οι φιλμικές παρεμβάσεις θα την αναστήνανε.
*Λίστα καθαρά υποκειμενική, όχι οι καλύτερες μα (κάποιες) από τις αγαπημένες. Και θα υπάρχει συνέχεια…
Bande a Part του Jean-Luc Godard
Αν η freewheeling αισθαντικότητα του beat κινήματος εικονογραφούνταν σινεματικά, αν ήθελες στα ψυχικά χαλάσματα να επαναθεμελιώσεις την ζώσα ζωή, τότε απλά, o Godard έχει την απάντηση στην ταινία της πρώτης του περιόδου με τίτλο «Bande a part». Ηδονικά κινηματογραφικό παιχνίδισμα της ύπαρξης. Ο έρωτας. Η ομορφιά της ζωής που κρύβεται μα και ξεσκεπάζεται στην αλλόκοτη απλότητα της κινηματογραφικής κίνησης και των γοητευτικότατων ανθρώπινων φυσιογνωμιών. Ορμήνια γήινης δημιουργίας αυτή καθ’ αυτή. Όταν τα πάντα στην τέχνη και την ζωή μυρίζουν πτωμαΐνη, εδώ μυρίζει φρεσκοφυτρωμένο λουλούδι.
Paris, Texas («Παρίσι, Τέξας») του Wim Wenders
Όταν ένα συνηθισμένο κατά τα άλλα road movie κατακτά την αριστουργηματική δομή της υπαρξιακής ουσίας, μια ταινία μου έρχεται στο νου. Όταν ο ρομαντισμός χάνει το παιχνίδι ως έννοια, όταν ο έρωτας καρδιοχτυπά σε θερμοπυρηνικούς βόμβους, όταν οι μνήμες, οι προσδοκίες, οι νοσταλγίες καίνε σε μια υψικάμινο εικαστικής πληρότητας, η ίδια ταινία μου έρχεται στο νου. Όταν μπρος σε ένα υπόκωφα συγκρουσιακό διάλογο εξομολογητικής πτώσης και λύτρωσης – άρτια σύγκρουση χαρακτήρων και εσωτερικής διαπάλης – σε μια από τις καλύτερες αφηγηματικά σεκάνς που σκέφτηκε και δημιούργησε η κινηματογραφική τέχνη και αποτελεί ταυτόχρονα του καθενός μας το ανείπωτο γλυκοχάραμα, πάλι η ίδια ταινία μου έρχεται στο νου. Ταυτότητα παρακαλώ. Παρίσι, Τέξας.
Les 400 Coups («Τα 400 χτυπήματα») του Francois Truffaut
Το τελικό ενσταντανέ του Antoine Doinel, που μας κοιτά όλους με ευθύτητα στα μάτια, είναι η απόλυτη αίσθηση αβέβαιης ελευθερίας που είδαμε κινηματογραφικά και από μόνο του εναρκτήριο λάκτισμα για χιλιάδες ταινίες και ακόμα περισσότερους χιλιάδες συνειρμούς. Στον περήφανο σκουπιδότοπο που αποκαλούμε «κοινωνία», το παιδί και η εξεγερτική του αθωότητα ένα βήμα πάντα μπρος της σε σύγκρουση με τα πάντα και τους πάντες. 400 χτυπήματα αυτοί – ένα και να κουδουνίζει στους αιώνες ο Truffaut.
Deserto Rosso («Κόκκινη έρημος») του Michelangelo Antonioni
Ποίηση! Καμβάς που όλα πλάθονται και μεταπλάθονται σε μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης και ουσιώδους μορφικού πειραματισμού. Μινιμαλιστική, απόκοσμη, διαλεκτικά υλιστική και πολιτικών όρων αφήγηση ή ο εκθειασμός της μη αφήγησης. Λατρεία του κάδρου και το κόκκινο χρώμα ως ξεβαμμένο πάθος και ξεπλυμένο αίμα – ποτάμι αφαιρετικών ονειρικών συλλογισμών και συνειρμών πάνω στην ύπαρξη, την ευτέλεια, την αλλοτρίωση σε ένα απαλλοτριωτικό σινεμά άνευ αυθεντικής συνέχειας.
A Clockwork Orange («Το κουρδιστό πορτοκάλι») του Stanley Kubrick
Κοινωνιολογική και υπαρξιακή μελέτη – προκλητικό (anti)pop art μανιφέστο – αλάνθαστη στόχευση – ταινία που σε μπαγλαρώνει ξανά και ξανά βάζοντας δυναμίτες στα ερείπια ενός – διαχρονικά παρόντα – δυστοπικού αστικού κόσμου που στον επιθανάτιο ρόγχο του θα συνεχίζει να συστήνεται ως “Ήμουν εγώ ο Άλεξ…”. Αναριγείς και μόνο από το κόκκινο φόντο της εισαγωγής και την πρώτη νότα του μουσικού θέματος. Έννοια του κινηματογραφικού ρυθμού… σαν καλοκουρδισμένο ρολόι. Μια ταινία που επιδέχεται να μπαίνει σε replay. Σύγχρονη ακόμη και 200 χρόνια μπροστά στο μέλλον.
The Tenant («Ο ένοικος») του Roman Polanski
Τρόμος της ύπαρξης, ενδόμυχος ψυχαναγκασμός, αφήγηση εσώκλειστη που καταλήγει σε ένα τσίρκο ανθρώπινης μοναξιάς, ανασφάλειας, αδιαφορίας και κοινωνικής εχθρότητας. Στην πιο ολοκληρωμένη εσωτερικά και εξωτερικά κατάθεση της τριλογίας «δωματίου» του Polanski, η αναπαραγωγή της κοινωνικής κανιβαλιστικής διαδικασίας γεννά τσακισμένες ανθρώπινες συνειδήσεις με τα ίδια φρικώδη της χαρακτηριστικά, που σε παραπέμπουν σε ένα φαύλο αδιέξοδο μονόλογο στα τσιμεντένια στεγνά δωμάτια του δυτικού «πολιτισμού». Και να που πέφτει, πέφτει και συγκρούεται…
Alphaville του Jean-Luc Godard
Ανθός της πρωτοπορίας, της κινηματογραφικής γραφής, του μοντάζ, της εικόνας – αφήγηση, του Μπρεχτισμού και ο Lemmy Caution, τσαμπουκαλεμένος noir άγγελος εξολοθρευτής της υποδούλωσης: πνευματικής, συναισθηματικής, σωματικής, κοινωνικής στον παράδοξα εκφυλισμένο μελλοντικό – μα και τόσο παρόντα – κόσμο με τον όνομα Alphaville. «Occupé (Κατειλημμένο)» ακούμε μονότονα τον υπολογιστή Alpha-60 να λέει και το σινεμά, έκτοτε, είναι κατειλημμένο από την διανοητική έξαρση του κυρίου Godard, σε κάθε του βήμα και προβληματισμό. Μετά από αυτό, σταματάς την πραγματικότητα, κατεβαίνεις και θες να γυρνάς και εσύ ταινίες.
Vargtimmen («Η ώρα του λύκου») του Ingmar Bergman
Στην καλύτερη και ωριμότερη περίοδο του, περιτριγυρισμένο από ισοδύναμα αριστουργήματα, η απόλυτη τέχνη του Bergman βρίσκει την στιγμή να αγγίξει στην ολότητα της τον Τρόμο εξπρεσιονιστικά, και όλα μέσα μας αλληλοτρώγονται σε ένα άκρως θλιπτικό και φρικαλέο τερατούργημα της ματαιότητας, της αλλοτρίωσης και του θανάτου. Άσπρο και μαύρο σε τόνους πέραν της παλέτας. Αντίθεση στα όρια. Ένα μονολιθικό έκθεμα που στα μουσεία θα αρνούνταν, από φθόνο, την ύπαρξη του.
Phantom de la Liberte («Το φάντασμα της ελευθερίας») του Luis Bunuel
Ένοπλο αντάρτικο της φόρμας και του περιεχομένου. Ωριμότητα σουρεαλιστικής υπεροψίας, σάτιρα της νοσηρής αλλοτρίωσης του ανθρώπου και ένα ακατάπαυστο μαστίγωμα της αστικής τάξης, των αρχών και αξιών της, του συνόλου της ύπαρξης της. Ο δάσκαλος Bunuel δημιούργησε στην τελευταία του περίοδο την απολαυστικότατη, σαρκαστικότατη αριστεία στον κινηματογράφο.
Και για τελευταία… 1900, One flew over the cuckoo’s nest, 8 ½, Taxi Driver, Annie Hall, Kes, The Shining, Rear Window, Hiroshima Mon Amour, Salo, Apocalypse Now, Le Samurai, Down by Law, French Connection, Come and See, Nostalghia, Once Upon A time in America, Wings of Desire, Underground, Head-on, Run Lola Run, Sans Soleil και άλλα πολλά αστρικά καλλιτεχνικά διαμάντια μα αναγκάζομαι και πιάνω στην υποκειμενικά δομημένη τύχη το…
Serpico του Sydney Lumet
Ο Αμερικάνος κινηματογραφιστής που πήρε το Hollywood και το αναποδογύρισε – μαζί με το υπόλοιπο σινάφι του – στα… ίσια του, δημιουργεί την απόλυτη αίσθηση του ήρωα – αντιήρωα στην εμβληματική φυσιογνωμία του boheme μπάτσου Al Pacino και δίνει στην Νέα Υόρκη την σκληρή και ρομαντική εικόνα των 60s/70s που λατρέψαμε ερωτικά. Και με την ανυπέρβλητη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
