Για όσες και όσους από εμάς μεγαλώσαμε με τον κόσμο του Χάρι Πόττερ δεν χρειάζεται καμία ιδιαίτερη παρότρυνση, το «Φανταστικά ζώα: Τα εγκλήματα του Γκρίντελβαλντ» είναι πιο σκοτεινό –σε ύφος και θέμα– από το «Fantastic Beasts and Where to Find Them», του οποίου αποτελεί συνέχεια, και είναι μια ταινία που ήρθε για να γεμίσει με συναισθήματα τις παγωμένες millennial καρδιές μας. Τώρα, για τους υπόλοιπους και πιο δύσπιστους, πρόκειται για 2 ώρες και 13 λεπτά γεμάτα σασπένς και δράση, χιούμορ, μαγικά πλάσματα και ξόρκια, με μερικές πολύ καλές ερμηνείες σε ένα πολύ ελκυστικό αισθητικό περιτύλιγμα. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στο πολύ πετυχημένο κάστινγκ που έχει γίνει για τους χαρακτήρες (με μερικές εξαιρέσεις, αχεμ, Τζόνι Ντεπ), καθώς και στα εφέ και τη φωτογραφία που βοηθάνε να αποδοθεί το αρκετά πιο σκοτεινό κλίμα αυτής της ιστορίας.
To The Crimes of Grindelwald είναι η δεύτερη ταινία της σειράς Fantastic Beasts που διαδραματίζεται στο σύμπαν του Χάρι Πόττερ, περίπου 70 χρόνια πριν τα γεγονότα των βιβλίων (λέγε με prequel), και έχει ως πρωταγωνιστή τον Newt Scamander (Eddie Redmayne-Danish Girl, Pillars of the Earth), τον ιδιόρρυθμο συγγραφέα του εγχειριδίου για το μάθημα της Φροντίδας των Μαγικών Πλασμάτων στο Χόγκουαρτς. Ενώ, όμως, τουλάχιστον για τον κόσμο των μη μάγων, το βιβλίο Fantastic Beasts and Where to Find them, όπως έχει κυκλοφορήσει, δεν είναι παρά ένα ευρετήριο για πλάσματα που δεν υπάρχουν, στέκεται αφορμή για να δούμε στη μεγάλη οθόνη μια ολοκαίνουρια ιστορία, γεμάτη μυστήριο, δράση και μαγεία, γραμμένη από την ίδια τη J.K. Rowling. Εξαρχής, αυτό δίνει στο σενάριο μεγάλη ελευθερία αλλά και δυνατότητα για ανατροπές, καθώς δεν εξαρτάται από ένα ολοκληρωμένο βιβλίο – όπως συμβαίνει με τα 7 βιβλία και τις 8 ταινίες Χάρι Πόττερ.
Έτσι, η ταινία δεν υποφέρει από τις συμβάσεις που επιβάλλει η μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου –και μάλιστα με τόσο φανατικό κοινό– στον κινηματογράφο, ενώ κρατάει στοιχεία μυθολογίας και δανείζεται χαρακτήρες από τα βιβλία της σειράς. Επιπλέον, έχει καταφέρει να διατηρήσει κάποια πλεονεκτήματα της λογοτεχνικής αφήγησης, ως το δεύτερο μέρος μιας σειράς πέντε(5) ταινιών, παίρνει τον χρόνο να εδραιώσει σχέσεις μεταξύ χαρακτήρων και να αναπτύξει θέματα που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη συνέχεια της πλοκής. Αν και σε σημεία φαίνεται να παρέχει υπερπληθώρα πληροφοριών, το γεγονός πως όλα τα νέα αυτά στοιχεία διευρύνουν τον αγαπημένο κόσμο της μαγείας αξίζει την παραπάνω συγκέντρωση. Παρομοιάζοντας την εξιστόρηση με αστυνομικό μυθιστόρημα, το The Crimes of Grindelwald είναι το σημείο όπου αρχίζουν να φανερώνονται τα βαθύτερα νήματα που κινούν τις πράξεις των ηρώων.
Για το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, η πλοκή μεταφέρεται στο Παρίσι, όπου γνωρίζουμε πράγματα για την εκεί μαγική κοινότητα. Οι ήρωες, παλιοί και νέοι, βρίσκονται εκεί ψάχνοντας τον Credence (Ezra Miller- Justice League), τον νεαρό με τις φοβερές δυνάμεις από την πρώτη ταινία. Τον ίδιο, όμως, για τους δικούς του λόγους, αναζητά και ο δραπέτης Grindelwald (Johnny Depp– Deadman. Black Mass). Ξεκινά, έτσι, ένας αγώνας δρόμου για το ποιος θα φτάσει σε αυτόν πρώτος (το αγγλικό ή το αμερικανικό Υπουργείο Μαγείας, ο Newt υπό τις οδηγίες του Dumbledore ή οι άνθρωποι του Grindelwald), ενώ παράλληλα βρίσκουμε τον ίδιο τον Credence να προσπαθεί να μάθει για το παρελθόν του και να ζητά απαντήσεις σχετικά με την καταγωγή του και το ποιος πραγματικά είναι. Το ερώτημα αυτό θέτει και τον ένα από τους δύο βασικούς θεματικούς άξονες πάνω στους οποίους κινείται η ταινία, αυτόν της οικογένειας. Οι οικογενειακές σχέσεις αλλά και η κληρονομιά της οικογενειακής ιστορίας και του ονόματος, με τις συμβάσεις και τους περιορισμούς τους, καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος της δράσης και καθορίζουν πολλές από τις εξελίξεις και τις ανατροπές της ταινίας. Την εξερεύνηση αυτής της θεματικής εξυπηρετούν και δύο από τους νέους χαρακτήρες, ο Theseus Scamander (Callum Turner- Green Room), αδερφός του Newt, και η αρραβωνιαστικιά του Leta Lestrange (Zoë Kravitz- Mad Max: Fury Road) – της γνωστής οικογενείας. Ενώ επιστρέφουν και οι αδερφές Goldstein, η χρυσούχος Tina (Katherine Waterston- Mid90s, Steve Jobs ) και η «διεισδυτική» Quennie (Alison Sudol, Between Us ). Αν και οι γυναικείες παρουσίες χρειάζονταν λίγο παραπάνω χρόνο στην οθόνη, ώστε να δοθεί βάθος στις ενέργειές τους και να νοιαζόμαστε λίγο παραπάνω γι’ αυτές. Η πρωταγωνίστρια της προηγούμενης ταινίας και ερωτικό ενδιαφέρον του Newt, η Tina, σχεδόν χάνεται μέσα σε όσα διαδραματίζονται.
Από την άλλη, ιδιαίτερο βάρος έχει η πολυαναμενόμενη εμφάνιση του Αlbus Dumbledore (Jude Law, Gattaca, eXistenZ), η οποία δεν απογοητεύει και έρχεται να εισάγει το ζήτημα των επιλογών και των συνεπειών τους, που αποτελεί τον δεύτερο βασικό θεματικό άξονα της ταινίας. Βρισκόμενος, ως συνήθως, μακριά από το κέντρο της δράσης αλλά κινώντας τα νήματα από μακριά, παρακινεί άλλους σε παράτολμες ενέργειες για να εξυπηρετήσει σκοπούς που δεν είναι πάντοτε ξεκάθαροι. Ωστόσο, ο νεαρότερος αυτός Dumbledore ακόμα προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα αποτελέσματα των πράξεων του παρελθόντος, όχι μόνο να αποδεχτεί τα λάθη του και να συμφιλιωθεί με τον εαυτό του αλλά να αντιστρέψει τις συνέπειές τους στο παρόν, οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο στην εξέλιξη της ιστορίας.
Τα θέματα της οικογένειας και των επιλογών τροφοδοτούν το λανθάνων ζήτημα της ταυτότητας που διατρέχει όλη την ταινία. Η ταυτότητα –δηλαδή το ποιοι είμαστε– σε σχέση με το παρόν και το παρελθόν και τι έχει περισσότερη σημασία, το από πού προέρχεται κανείς ή οι πράξεις του; Πόσο μπορεί κάποιος να αφήσει πίσω τραύματα ή δραματικά γεγονότα που επανέρχονται στην επιφάνεια; Και, τελικά, μπορεί κάποιος να επανέλθει στη σωστή πλευρά της ιστορίας; Πόσο εύκολο είναι να συγχωρήσει κάποιος τον εαυτό του και να προχωρήσει, όταν οι πράξεις του έχουν προκαλέσει τον πόνο σε άλλους (αθώους) ανθρώπους;
Αυτά τα ερωτήματα θα είχαν ελάχιστη σημασία αν η ταινία δεν λειτουργούσε και σαν μια αλληγορία για την άνοδο του φασισμού στον πραγματικό κόσμο — ακόμα και στο σήμερα. Εκμεταλλευόμενοι με έξυπνο τρόπο την περίοδο στην οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα, τον μεσοπόλεμο (τέλος της δεκαετίας του 1920), οι δημιουργοί πλάθουν μία κατ’ αντανάκλαση διαδικασία ισχυροποίησης των δυνάμεων του κακού στη μαγική κοινότητα, με τον ίδιο τρόπο που την ίδια περίοδο ο Χίτλερ με τη βοήθεια του Γκέμπελς συσπειρώνει οπαδούς στη Γερμανία. Τα στοιχεία είναι όλα εκεί, ο υπερτονισμός της καθαρότητας του αίματος (pureblood), ανωτερότητα των μάγων απέναντι στους μη-μάγους, η βία, οι υποσχέσεις για ένα καλύτερο μέλλον, η παραπλάνηση για το ποιοι ευθύνονται για τη σύγχρονη κατάσταση, η στοχοποίηση των πιο αδύναμων, και όλα αυτά γίνονται «for the greater good». Βέβαια, για να επιτύχουν όλα αυτά, χρειάζεται ένας χαρισματικός ηγέτης που θα σαγηνεύσει τα πλήθη, κάποιος που κατανοεί πως δεν μπορεί να κερδίσει με μόνο με τη βία και τον εκφοβισμό αλλά πρέπει τα άτομα να επιλέξουν να έρθουν σε αυτόν, επειδή μπορεί να προσφέρει λύση στα προβλήματά τους. Αυτός είναι Grindelwald και ο Depp, ανά διαστήματα, τον αποδίδει με ανατριχιαστική ακρίβεια.
Στη δραματική κορύφωση της ταινίας όλες και όλοι θα κληθούν να πάρουν επιλογές, πράγμα που θα οδηγήσει ακόμα και τους πιο διστακτικούς να διαλέξουν πλευρά. Το τέλος βρίσκει τα στρατόπεδα χωρισμένα, και το κοινό μπροστά σε μια αποκάλυψη που δεν είναι ακόμα έτοιμο να διαχειριστεί (γι’ αυτό προσοχή στα σπόιλερς). Οι δύο πλευρές είναι πιο έτοιμες για πόλεμο θέσεων και για αναζήτηση συμμαχιών, αν και όχι ακόμα για μια ανοιχτή κατά μέτωπο σύγκρουση — άλλωστε έχουμε άλλες τρεις ταινίες μπροστά μας.
Ισμήνη Στέλιου
