«Η τέχνη της λεπίδας» από τις εκδόσεις Οξύ έχει μια σχισμή στο εξώφυλλο και αποτελεί το πρόσφατο μυθιστόρημα του συγγραφέα του Trainspotting, Irvine Welsh, που έχει αποσπάσει πολύ θετικές κριτικές. Ο Σκοτσέζος συγγραφέας επιστρέφει με ένα δυνατό, σκοτεινό μυθιστόρημα που σίγουρα δεν θα σας αφήσει αδιάφορους.
«Η τέχνη της Λεπίδας» (The blade artist) κυκλοφόρησε το 2016 και όπως επισημαίνει η Daily Telegraph, όλες οι συγγραφικές δυνάμεις του Welsh βρίσκονται συγκεντρωμένες σε ένα σφιχτοδεμένο, έξυπνο και ορμητικό βιβλίο.
Το βιβλίο παρουσιάζει τη ζωή του Τζιμ Φράνσις ή Φρανκ Μπέγκμπι. Μια ζωή που όπως υποδηλώνουν και τα δύο του ονόματα προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο αβύσσους, σε δύο αντίθετες πλευρές του. Από τη μια ο τρυφερός, μοντέρνος οικογενειάρχης της Καλιφόρνια και από την άλλη το παλιό, κάθε άλλο παρά αγαπητό πρόσωπο του εγκληματία. Όσο κι αν φαινόταν πως ο ίδιος είχε απαρνηθεί το παρελθόν του, ή τουλάχιστον προσπαθούσε να το απωθήσει, φτάνει η επιστροφή στην πατρίδα του, το Εδιμβούργο, να του θυμίσει πως ο παλιός εαυτός του πάντα θα είναι ένα κομμάτι του που όσο το καταπιέζει τόσο αυτό θα ξαναβγαίνει στην επιφάνεια πιο δυνατό. Μέσα από αλλεπάλληλες δοκιμασίες και πισωγυρίσματα στον χρόνο ο αναγνώστης βιώνει παράλληλα με τον ήρωα την αγωνία της αναζήτησης του εαυτού, τους ενδόμυχους φόβους για τυχόν ανεξέλεγκτες ορμές και τη μάχη του ανθρώπου θηρίου με το ανθρώπινο έλλογο ον.
Αυτό ακριβώς υποδηλώνει και ο τίτλος «Η τέχνη της λεπίδας». Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο πιο ευφάνταστος και πολυμήχανος γλύπτης που χαράσσει και πλάθει στα χέρια του τις μοίρες, αλλά κινδυνεύει και να αρπάξει χωρίς σκέψη το μαχαίρι με το οποίο πριν δημιουργούσε και να καταστρέψει.
Στο βιβλίο «Ο λύκος της στέπας» ο Έρμαν Έσσε μίλησε για τους πολλαπλούς, χίλιους εαυτούς που έχει ο κάθε άνθρωπος. Είναι αδύνατον να αποφασίσουμε για τον εαυτό μας να γίνει κάτι συγκεκριμένο, αφού ήδη αποτελούμαστε από διαφορετικές πτυχές που εμπλέκονται μεταξύ τους και δημιουργούν το πολύμορφο παζλ του χαρακτήρα. Γι’ αυτό ο Τζιμ Φράνσις δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τον Φρανκ Μπέγκμπι.
Καταγόμενος και ο ίδιος ο συγγραφέας από το Εδιμβούργο καταλαβαίνουμε γιατί οι περιγραφές του βιβλίου είναι τόσο ρεαλιστικά λεπτομερείς. Όπως περιγράφει την γκρίζα πόλη το ίδιο εμπνευσμένα και καθηλωτικά περιγράφει και τους κατοίκους της. Παρά τον μεγάλο αριθμό των ονομάτων που εμπλέκονται στην ιστορία ο αναγνώστης αποκτά αρκετά καθαρή εικόνα για τον καθένα και μπορεί να διακρίνει την επιρροή που έχει στο μυαλό του ήρωα. Ο Welsh καταφέρνει, λοιπόν, να δομήσει ένα πετυχημένο και ενδιαφέρον ψυχογράφημα των ανθρώπων, παραμένοντας παράλληλα ωμός και ήρεμος απέναντι στις βίαιες, αιματηρές εξάρσεις τους και σταθερός προς την αμεροληψία του. Είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός πως η εντύπωση που σχηματίζει ο αναγνώστης για τον πρωταγωνιστή αλλάζει κάθε τόσο. Εναλλαγές συμπάθειας και αποστροφής. Είναι πράγματι δύσκολο ο κεντρικός χαρακτήρας να μην είναι πάντα αρεστός και ο συγγραφέας να κρατήσει απόσταση από τον ήρωα του.
Με ύφος δωρικό, μακριά από συναισθηματισμούς και γλαφυρές περιγραφές ο Irvine Welsh γράφει ένα βιβλίο για το πιο σκοτεινό και καταπιεσμένο πάθος του ανθρώπου, τη βία και τη μάχη που δίνει ο καθένας να το εξισορροπήσει με τη λογική και την αγάπη. Μπαίνουμε στο μυαλό ενός στυγερού εγκληματία, όπως θα χαρακτήριζε η αστική δυτική κοινωνία κάποιον φυλακισμένο, και φτάνουμε σε ένα σημείο τρομακτικό: αφενός να δικαιολογούμε τις ενορμήσεις του και αφετέρου να διακρίνουμε και ψήγματα ομοιότητας με τον δικό μας εαυτό.
Κάλλιστα θα μπορούσε «η Τέχνη της λεπίδας» να γίνει μια ταινία ορόσημο για τους νέους όπως το Trainspotting, που να φέρνει στην επιφάνεια ένστικτα, φαντασιώσεις που σήμερα θεωρούνται απαγορευμένα και να τα παρουσιάζει ως φυσικά επακόλουθα του κύκλου της ζωής. Είναι γοητευτικό να αισθανόμαστε άβολα με την ίδια μας την ύπαρξη.
«Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό πλάσμα που αρνείται να γίνει αυτό που είναι.» – Αλμπέρ Καμύ
